Choroba Alzheimera - jak powstaje?

Czym jest choroba Alzheimera?

Dolegliwość ta należy do grupy chorób neurodegeneracyjnych ośrodkowego układu nerwowego, w której dochodzi do zwyrodnień w OUN prowadzących do znacznego i postępującego zmniejszenia komfortu życia pacjenta. W przebiegu choroby Alzheimera w mózgu odkłada się patologiczne białko, tzw. beta-amyloid, co prowadzi do śmierci neuronów i zaburza prawidłowe funkcjonowanie. Uszkodzone zostają głównie neurony cholinergiczne unerwiające korę czołową i hipokamp, które to obszary odpowiadają za pamięć i myślenie twórcze.

Po 60. roku życia coraz trudniej o spokojną noc? Sprawdź, co pogarsza sen seniorów

Chłoniaki i białaczki u seniorów – co warto wiedzieć

Seks po sześćdziesiątce – o czym nie mówi się głośno

Zdrowe zęby w każdym wieku? Jak zadbać o jamę ustną po 60-tce

Dieta roślinna po 60-tce – czy to dobry wybór? Ekspertka rozwiewa wątpliwości

Influencerzy 60+: jak media społecznościowe wpływają na zdrowie seniorów?

Przyczyny choroby Alzheimera

Dokładna przyczyna ujawnienia się choroby Alzheimera nie jest znana, uważa się jednak, że tylko 5% zachorowań może wynikać ze skłonności genetycznych. Znane są jednak czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo zapadnięcia na chorobę Alzheimera:

• wiek,
• płeć żeńska,
• jakikolwiek zespół otępienny w rodzinie (ryzyko zwiększone 2-krotnie),
• cukrzyca typu 2,
• nadciśnienie tętnicze,
• niewydolność serca,
• niska aktywność fizyczna,
• brak kontaktów społecznych,
• poziom wykształcenia.

W przypadku choroby Alzheimera występującej rodzinnie, pierwsze symptomy pojawiają się stosunkowo wcześnie, bo już przed 60. rokiem życia i postępują szybciej. Jak do tej pory, zlokalizowano 3 geny, które odpowiedzialne są za rozwój choroby.

Objawy choroby Alzheimera

Objawy towarzyszące chorobie Alzheimera mają zwykle charakter narastający, a jej przebieg dzielimy na 3 stadia:

Stadium łagodne

Początkowe stadium choroby Alzheimera charakteryzuje się następującymi objawami:

• obniżenie sprawności procesów mentalnych,
• stopniowa zmiana osobowości,
• zaburzenia pamięci (częste gubienie przedmiotów),
• zagubienie w czasie (częste pytanie o aktualną datę),
• zaburzenia wzrokowo-przestrzenne),
• apatia i przygnębienie,
• myśli samobójcze,
• trudność w nawiązywaniu kontaktu z innymi ludźmi,
• spadek pewności siebie,
• osłabienie zainteresowań,
• nadmierna wesołość w nieodpowiednich sytuacjach.

Przykłady zachowań:

• zapominanie o przekazaniu ważnych informacji,
• trudności w nauczeniu się obsługi nowych sprzętów użytku codziennego (np. piekarnik),
• problemy z odtworzeniem zdarzeń sprzed kilku godzin,
• powtarzanie tego samego tematu w trakcie jednej rozmowy,
• zapominanie słów.

Stadium umiarkowane

W drugim stadium choroby Alzheimera poza pogłębianiem się objawów występujących w stadium początkowym, pojawiają się symptomy takie jak:

• agresja słowna (bywa też, że fizyczna),
• nagłe wybuchy złości,
• urojenia (dotyczą często poczucia zagrożenia fizycznego, okradania),
• trudności w rozpoznawaniu członków rodziny,
• senność w dzień i zwiększona aktywność w nocy,
• nadmierny apetyt (chory często gryzie i żuje przy tym różne przedmioty, niekoniecznie jadalne).

W tym stadium choroby pacjent wymaga stałej opieki i pomocy w podstawowych czynnościach, tj. jedzenie posiłków, ubieranie się czy kąpiel.

Stadium zaawansowane

W ostatnim stadium choroby u pacjentów ujawniają się:

• spowolnienie ruchowe,
• wzrost napięcia mięśniowego,
• nietrzymanie moczu i stolca,
• utrata kontroli nad własnym ciałem,
• problemy z rozpoznaniem własnego odbicia w lustrze,
• trwałe unieruchomienie w łóżku.

Najbardziej charakterystycznymi objawami dla choroby Alzheimera są afazja, apraksja i agnozja:

• afazja - polega na zaburzeniach mowy, które to dotyczą mówienia, rozumienia, czytania, pisania i liczenia,
• apraksja - upośledzenie precyzyjnych, celowych ruchów, które wymagają zapamiętania podstawowych umiejętności i kolejności ich wykonania,
• agnozja - zaburzona zdolność rozpoznawania znanych elementów otoczenia (rozpoznawanie twarzy, gestów, barw).

Leczenie choroby Alzheimera

Ze względu na brak wystarczającej ilości informacji dotyczących przyczyn powstawania choroby Alzheimera, możliwe jest wyłącznie leczenie objawowe. Większość leków stosowanych w tej dolegliwości to inhibitory cholinesterazy mózgowej, podawanie ich w sposób ciągły i długotrwały umożliwia znaczne złagodzenie objawów i opóźnienie neurodegeneracji.

Stosuje się:

• donepezil - swoisty odwracalny inhibitor cholinesterazy mózgowej,
• rywastygminę - inhibitor pseudonieodwracalny acetylocholinoesterazy,
• galantaminę - wybiórczy, kompetycyjny inhibitor cholinesterazy, a także agonista receptorów N.

Dostępna jest także memantyna, która działa w nieco odmiennym mechanizmie. Jest zależnym od potencjału, niekompetytywnym antagonistą receptorów NMDA, przez co blokuje efekty patologicznie zwiększonego stężenia glutaminianu.

Należy jednak pamiętać, że przyjmowanie leków jest tylko częścią leczenia choroby Alzheimera. Skuteczność w łagodzeniu zaburzeń wykazują terapie psychologiczne, tj.:

• kognitywna (trenowanie pamięci i orientacji w rzeczywistości),
• reminiscencyjna (wywoływanie wspomnień),
• zajęciowa,
• środowiskowa.

Zapobieganie chorobie Alzheimera

Zapobieganie chorobie Alzheimera czy zmniejszenie nasilenia objawów jeśli wystąpi ona w przyszłości, opiera się głównie na ograniczaniu narażenia na czynniki ryzyka tej choroby:

• wysiłek umysłowy: np. wyższe wykształcenie lub praca wymagająca wysiłku umysłowego - zwiększony potencjał mózgu ma większe możliwości kompensacji zaburzeń poznawczych,
• regularny wysiłek fizyczny: 3 lub więcej razy w tygodniu, o większym nasileniu niż chodzenie,
• właściwa dieta: w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego i cukrzycy typu 2, które są czynnikami ryzyka choroby Alzheimera.

Jak lekarz stawia diagnozę?

Podstawą w rozpoznaniu choroby Alzheimera jest wywiad z pacjentem i osobami z jego otoczenia (w tym testy psychologiczne oceniające funkcje poznawcze) oraz badanie fizykalne, zwłaszcza badanie neurologiczne.

Na konsultację z neurologiem możesz umówić się bez wychodzenia z domu, korzystając z udogodnień oferowanych przez platformę haloDoctor.