Zdrowy jak Szwed. Jak funkcjonuje szwedzka służba zdrowia?

Pacjent w Szwecji. Recepta na wysiłek fizyczny.

Szwedzki pacjent pojawia się w gabinecie lekarskim tylko wtedy kiedy to konieczne i tylko po wcześniejszym umówieniu. Zanim trafi do lekarza, rozmawia telefonicznie z wykwalifikowaną do tego pielęgniarką, która niejednokrotnie już wtedy pomaga rozwiązać problem. Jeśli jednak sytuacja jest poważniejsza, pacjent pojawia się w gabinecie lekarskim:

W Szwecji mamy zasadę 0 - 7 - 90 - 90, zgodnie z którą 0 oznacza brak opóźnień w dostępie do opieki medycznej, 7 - oznacza konieczność odbycia konsultacji lekarza rodzinnego w czasie nie dłuższym niż siedem dni, 90 - wskazuje czas oczekiwania liczony w dniach na konsultację specjalisty i kolejne 90 dni na operacje, od momentu decyzji o zabiegu, choć ten akurat wskutek pandemii jest często przekroczony, ale są podejmowane wysiłki żeby te kolejki skrócić - podkreśla nasz rozmówca, kardiolog Bartosz Grzymała - Lubański.

Warto dodać, że medycyna rodzinna w Szwecji obejmuje również porady fizjoterapeuty i psychologa. W związku z tym pacjenci wymagający pomocy w tych dziedzinach bezpośrednio trafią do tych specjalistów.

Leczenie Szwedów może być łatwiejsze, chociażby ze względu na edukację społeczeństwa. Pacjenci ufają wiedzy i umiejętnościom medyków, na ogół nie kwestionują zaleceń i nie podważają wskazań: kiedy mogą, unikają antybiotyków i poważnie traktują recepty na wysiłek fizyczny:

Szwedzi nie nadużywają leków ani przeciwbólowych, ani antybiotyków. Unikają również suplementów medycznych. Maja świadomość szkodliwości ich nadużywania, a jednocześnie w szwedzkiej kulturze nie ma aprobaty dla suplementów i witamin na wszystko. W tej materii pacjenci szwedzcy są bardzo ostrożni - tłumaczy.

Ile płacą Szwedzi za wizytę w gabinecie lekarskim?

Pacjent partycypuje w kosztach wizyty lekarskiej. Wizyta u lekarza rodzinnego może kosztować od 100 do 300 koron szwedzkich (od 40 do 120 złotych), z kolei cena wizyty u specjalisty jest nieco wyższa od 200 do 400 koron (od 80 do 160 złotych). Są też grupy wiekowe i badania wyłączone z tej opłaty. Wizyta lekarska jest bezpłatna dla dzieci i młodzieży do lat dwudziestu i dla seniorów powyżej 85 roku życia. Bezpłatna jest również opieka medyczna w ciąży i po porodzie, mammografia. Pacjentki mogą również liczyć na sporą dopłatę do środków antykoncepcyjnych. Po przekroczeniu sumy 1200 koron w danym roku pacjent nie ponosi już żadnych kosztów. Jeśli chodzi o leki to chory pokrywa ich zakup do 2400 koron, powyżej tej kwoty resztę leków w  danym roku otrzymuje za darmo.

Warto też pamiętać, że pacjent ponosi koszty wizyty, na którą był umówiony, ale się nie stawił. Wizytę można odwołać nawet na pół godziny przed, to żaden problem. Opłata ta ma przede wszystkim dyscyplinować społeczeństwo i wdraża do współuczestniczenia w odpowiedzialności za działanie systemu - dodaje.

W Szwecji prywatne gabinety się nie przyjęły

Na co chorują Szwedzi? Z badań przeprowadzonych przez Instytut GfK wynika, że 41% Szwedów boryka się z bezsennością. Borykają się również z zaburzeniami psychicznymi, demencją i chorobami układu oddechowego. A co ze stylem życia?

Szwedzi lubią ruch, lubią też przebywać na świeżym powietrzu. To z pewnością ogromny atut w drodze po zdrowie. Z drugiej strony jednak niejednokrotnie sięgają po puste, niezdrowe jedzenie, coraz popularniejsze staja się również fast foody. A szkoda. - konstatuje lekarz.

Szwecja nie stworzyła klimatu dla prywatnej służby zdrowia. Prywatne gabinety nie przyjęły się w tym systemie:

W zasadzie w Szwecji nie ma gabinetów prywatnych. Może w wielkich miastach, ale nie jest ich dużo. Jeśli już takie funkcjonują, skierowane są do pacjentów z dodatkowym ubezpieczeniem medycznym, wykupionym na przykład przez pracodawcę.

Lekarz w Szwecji. Przyjmuje do ośmiu pacjentów w ciągu dnia.

Średnia wieku lekarza w Szwecji wynosi około 50 lat.

Niestety podobnie jak w Polsce system szwedzki cierpi na niedosyt lekarzy. Brakuje specjalistów: psychiatrów, kardiologów, lekarzy rodzinnych. Brakuje również kadry medycznej: pielęgniarek, średniej służby medycznej. Z tego powodu niejednokrotnie wyłącza się z działania oddziały medyczne - nawet na kilka tygodni.

Lekarz specjalista w Szwecji przyjmuje w ciągu dnia w przychodni ośmiu pacjentów, jeśli ma pod opieką rezydentów ilość pacjentów zmniejsza się do czterech. Z kolei lekarz na oddziale pracuje od godziny 8.00 do 16.30, w tym czasie wykorzystuje pół godziny na lunch.

Na oddziale kardiologicznym mamy dwudziestu pacjentów, opiekuje się nimi 4 lekarzy. Oddział podzielony jest na dwie części:  po 10 pacjentów w każdej każdej zabezpiecza 1 specjalista i jeden rezydent albo stażysta. Sale intensywnego nadzoru maja 4-6 łóżek i również obsługiwane są przez jednego specjalistę i jednego rezydenta. Ważne, że całą biurokracją zajmuje się ktoś inny. Specjalista ordynuje, rezydent wykonuje, ale cały wypis, skierowania i wszystko inne, jest dyktowane i następnie zapisywane przez sekretarki medyczne, które też zajmują się wysyłaniem wezwań na porady - dodaje doktor Grzymała - Lubański.

Szwedzcy medycy stawiają również na pracę zespołową. Jak przyznaje nasz rozmówca wspólnie z pielęgniarkami i personelem działają jak dobrze naoliwiona maszyna, bez zbędnej hierarchizacji.

Podstawą jest współdziałanie, wzajemny szacunek i zaufanie do kompetencji - podkreśla.

W szwedzkim szpitalu nie ma funkcji ordynatora:

Zdecydowanym atutem z perspektywy lekarza jest dominacja systemu konsultacyjnego nad ordynatorskim. Oznacza to, że każdy specjalista ponosi odpowiedzialność za wyznaczony obszar na przykład przychodnię czy oddział. Co ciekawe w szwedzkim szpitalu nie ma też funkcji ordynatora, funkcję te przejmuje szef lekarzy bądź szef kliniki. To nie zawsze jest lekarz, nie ma zresztą takiej konieczności, jego zadaniem jest wypełnianie obowiązków administracyjnych - tłumaczy kardiolog.

Dużą część pracy wykonują również pielęgniarki, które mają zdecydowanie większy kontakt z pacjentem niż lekarz. Samodzielność i decyzyjność pielęgniarek jest również zgoła inna niż w Polsce:

Pielęgniarki mają prawo prowadzenia i modyfikacji leczenia pacjenta. Jeśli uznają, że jest to konieczne, zwiększają lub zmniejszają dawkę leków. To ogromna pomoc - wyjaśnia rolę pielęgniarek w szwedzkim systemie zdrowia.

Zarobki lekarzy w Szwecji

Lekarz w Szwecji również liczy koszty, ale już na zupełnie innym poziomie:

Pacjent w szwedzkim systemie zdrowia dostaje zawsze to, co jest mu potrzebne. Lekarstwa, badania obrazowe, transport medyczny. Na izbie przyjęć lekarz decyduje o konieczności wykonania diagnostyki, nie zajmuje się liczeniem pieniędzy i ekwilibrystyką finansową - mówi lekarz.

Lekarz - specjalista w Szwecji zarabia od 60 do 80 tys. koron brutto (27,5-36,5 tys. zł) , tym samym z kwoty 80 tysięcy koron, szwedzki specjalista otrzymuje około 46-47 tys. koron (około 18 do 19 tys. złotych). Każda nadgodzina bądź godzina dyżurowa jest dodatkowo płatna bądź może zostać wybrana w postaci dnia wolnego:

Lekarze dbają o zachowanie balansu pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. To akurat umożliwia nam system, w którym pracujemy - podkreśla kardiolog.

W Szwecji trudniej niż w Polsce dostać się na studia medyczne:

To ciągle bardzo prestiżowe studia, gdzie obowiązuje duża selekcja i konkurencja. Natomiast ci, którzy już je rozpoczęli, na ogół je kończą.

Doktor Grzymała - Lubański przygotowuje się do powrotu do kraju i rozpoczęcia praktyki lekarskiej w Polsce. Nie sposób było nie zapytać o to, co chciałby przenieść ze swojej szwedzkiej praktyki do gabinetu nad Wisłą:

Chciałbym postawić na relacje i kulturę pracy medycznej. Myślę, że to niezwykle ważne, żebyśmy wszyscy dobrze i komfortowo czuli się wypełniać swoje obowiązki, ale również, żeby pacjent, który będzie korzystał z naszej pomocy, czuł się zaopiekowany na każdym z możliwych poziomów, również emocjonalnie.