Skutki uboczne szczepień na COVID-19. Czy jest się o co martwić?

Szczepienia na COVID-19

Dlaczego co trzeci dorosły Polak wciąż nie zarejestrował się na szczepienie, a 21,9% w ogóle nie zamierza się szczepić? Czy powodem mogą być skutki uboczne występujące po iniekcji? Aż 52,5% Polaków obawia się działań niepożądanych związanych z podaniem szczepionki (źródło: sondaż Centrum Badawczo-Rozwojowego BioStat).

Podejmując decyzję o szczepieniu należy mieć na uwadze, że korzyści płynące z zapobiegania choroby przeważają nad ewentualnymi skutkami ubocznymi.

Wzrost zachorowań na COVID. GIS rekomenduje nakładanie maseczek i utrzymywanie dystansu

Grypa, COVID-19, RSV. Czy testy pomagają w diagnozie?

Covid-19. Kraken - szczególnie zaraźliwy wariant koronawirusa. Kiedy szczepienia?

Omikron, czyli nowy szczep SARS-CoV-2. Co o nim wiemy?

Fakty i mity na temat COVID-19

Szczepienie przeciw COVID-19 a miesiączka

Na jakiej podstawie klasyfikujemy NOP (niepożądany odczyn poszczepienny)?

Jest to jakiekolwiek zaburzenie stanu zdrowia występujące do 4 tygodni po szczepieniu. Oczywiście skutki uboczne szczepionek mogą mieć różną postać, od łagodnej do ciężkiej (w tym wstrząs anafilaktyczny).

Czym różnią się dostępne preparaty i czy różnice między nimi występujące wpływają na postać ich skutków ubocznych?

Szczepionka Pfizer-BioNTech

Zawiera fragment mRNA ze zmodyfikowanymi nukleotydami, kodujący glikoproteinę S wirusa SARS-CoV-2. Po podaniu szczepionki dochodzi zarówno do wytworzenia przeciwciał (przez limfocyty B) neutralizujących wirusa, jak również do odpowiedzi komórkowej (przez limfocyty T) powodującej zniszczenie zakażonych komórek. Preparat podawany jest w postaci 2 dawek w mięsień naramienny w odstępie co najmniej 21 dni.  Skuteczność szacowana jest na ok. 95%.

Skutki uboczne po podaniu (od najczęstszych):

• ból i zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia,
• zmęczenie,
• ból głowy,
• bóle mięśni i dreszcze,
• bóle stawów,
• gorączka i obrzęk w miejscu wstrzyknięcia.

Poza powyższymi skutkami ubocznymi można wymienić ogólne złe samopoczucie, mdłości, biegunkę, uczucie zmęczenia i powiększenie węzłów chłonnych.

Do niezwykle rzadkich odnotowanych i wyszczególnionych przez producenta NOP-ów należą także:

• ostre obwodowe porażenie nerwu twarzowego,
• reakcje nadwrażliwości (pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy).

Co ciekawe, producent wskazuje, że osoby starsze są mniej narażone na wystąpienie i zaostrzenie działań niepożądanych.

Szczepionka Moderna

Forma preparatu jest analogiczna do szczepionki Pfizera, natomiast podawana dawka jest nieco większa oraz zaaplikowanie drugiej powinno nastąpić po 28 dniach. Skuteczność jest także szacowana jest na ponad 90%.

Skutki uboczne po podaniu (od najczęstszych):

• ból w miejscu wstrzyknięcia,
• zmęczenie,
• ból głowy,
• ból mięśni,
• ból stawów,
• dreszcze,
• nudności i/lub wymioty,
• obrzęk i/lub tkliwość w okolicy pach,
• gorączka,
• obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
• zaczerwienienie.

Skutki te mają zwykle nasilenie łagodne lub umiarkowane i ustępują w ciągu kilku dni po szczepieniu. Producent wspomina także o możliwej limfadenopatii i uczuciu zmęczenia.

Szczepionka AstraZeneca

Preparat ten zawiera pojedynczy (pozbawiony możliwości replikacji) wektor wirusowy kodujący glikoproteinę S wirusa SARS-CoV-2. Po podaniu szczepionki dochodzi do syntezy białka S, co w konsekwencji doprowadza do wytworzenia przez limfocyty B przeciwciał neutralizujących wirusa. Skuteczność została oszacowana na ok. 80%, natomiast skuteczność ochrony przed ciężkim przebiegiem choroby jest 100-procentowa.

Jako że wokół tej szczepionki krąży najwięcej kontrowersji, jest to preparat najrzadziej wybierany przez Polaków. Czy obawy są uzasadnione?

Skutki uboczne po podaniu (od najczęstszych):

• tkliwość w miejscu wstrzyknięcia,
• ból w miejscu wstrzyknięcia,
• ból głowy,
• zmęczenie,
• ból mięśni,
• złe samopoczucie,
• gorączka (w tym uczucie gorączki),
• dreszcze,
• ból stawów,
• nudności.

W porównaniu z 1. dawką, działanie niepożądane zgłaszane po podaniu 2. dawki były łagodniejsze i rzadziej zgłaszane.

Szczepionka Johnson & Johnson

W odróżnieniu od pozostałych tę szczepionkę podaje się w jednorazowej iniekcji, choć preparat o działaniu zbliżonym tego od AstryZenec’i. Skuteczność szacowana jest na ok. 66%.

Skutki uboczne po podaniu (od najczęstszych):

• ból w miejscu wstrzyknięcia,
• ból głowy,
• zmęczenie,
• ból mięśni,
• nudności,
• gorączka.

Większość działań niepożądanych występuje do 2 dni po szczepieniu i mają one nasilenie łagodne do umiarkowanego i oraz trwają krótko (1-2 dni).

W przypadku szczepionki Johnson & Johnson raczej nie są obserwowane silne reakcje alergiczne, takie jak mogą wstąpić po zastosowaniu preparatów Pfizera i Moderny.

Najnowsze doniesienia naukowe wskazują także, że korelacja między zastosowaniem preparatu Johnson & Johnson, a występowaniem zakrzepów jest znikoma.

Kiedy zachować ostrożność w przypadku każdej z wymienionych szczepionek?

Jako, że odnotowano przypadki reakcji anafilaktycznych po ich podaniu zaleca się pozostanie pod obserwacją personelu medycznego przez 15 minut od podania szczepionki. Osobom, u których wystąpiła reakcja anafilaktyczna po podaniu 1. dawki preparatu, nie należy podawać 2. dawki szczepionki. W przypadku ciężkiej choroby, przebiegającej z gorączką lub ostrego zakażenia, należy przełożyć termin szczepienia. Są to natomiast ostrzeżenia dotyczące każdej szczepionki, nie tylko tych na COVID-19.

Zastanawiasz się nad wyborem szczepionki? Jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, porozmawiaj o nich ze specjalistą. Zarejestruj się na e-Wizytę i wspólnie z lekarzem omów dostępne opcje szczepionek.