Powrót płodności po odstawieniu antykoncepcji - co warto wiedzieć?

Czy jest coś takiego jak „okres przejściowy” po antykoncepcji?

Jak podkreśla specjalista:

- Zdolność do zajścia w ciążę może powrócić już w pierwszym cyklu po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej, o ile dojdzie do owulacji. Nie istnieje fizjologiczny ‘okres przejściowy’ czy ‘okres niepłodności’ po zakończeniu stosowania tabletek – to częsty mit.

Organizm może oczywiście potrzebować czasu na ponowne uruchomienie naturalnego rytmu hormonalnego, ale w wielu przypadkach płodność wraca bardzo szybko. To istotna informacja zwłaszcza dla kobiet, które nie planują jeszcze ciąży.

- Dlatego, jeśli ciąża nie jest jeszcze planowana, warto zadbać o skuteczną metodę zastępczą po odstawieniu tabletek.

Co piąta młoda kobieta nigdy nie była u ginekologa. Wyniki najnowszego badania zaskakują

Mikrobiom pochwy – jak wpływa na zdrowie intymne, płodność i ciążę?

Intymność bez tabu – co kobiety najczęściej ukrywają przed ginekologiem i seksuologiem?

Rak szyjki macicy? Wykryj go zanim będzie za późno – bezpłatna cytologia

Leczenie torbieli jajnika – kiedy należy interweniować chirurgicznie?

Seks bez bólu – kiedy iść do ginekologa, a kiedy do psychologa?

Powrót owulacji - jak długo to trwa?

Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi - wszystko zależy od rodzaju stosowanej antykoncepcji oraz indywidualnych predyspozycji organizmu.

- W przypadku klasycznych tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych (estrogenowo-progestagenowych), owulacja może pojawić się już w pierwszym cyklu po ich odstawieniu - jednak u części kobiet cykl owulacyjny stabilizuje się dopiero po kilku tygodniach lub miesiącach.

Podobnie działają plastry antykoncepcyjne i krążki dopochwowe – mechanizm jest zbliżony, a czas powrotu płodności porównywalny. Znacznie dłużej trzeba jednak poczekać po zastrzykach hormonalnych.

- W przypadku zastrzyków antykoncepcyjnych (np. zastrzyk medroksyprogesteronu) powrót owulacji może być znacznie opóźniony – nawet do 6–12 miesięcy.

Ciekawą grupą środków są wewnątrzmaciczne systemy hormonalne (IUD) zawierające lewonorgestrel.

- Choć ich działanie koncentruje się głównie na zagęszczeniu śluzu szyjkowego i zmianach w endometrium, to u części kobiet owulacja zachodzi nieprzerwanie przez cały okres ich stosowania - wyjaśnia lekarza. - Dlatego też po usunięciu takiej wkładki nie obserwuje się znaczącego opóźnienia powrotu płodności - większość kobiet odzyskuje zdolność do zajścia w ciążę w ciągu kilku tygodni.

Jak zawsze - ogromne znaczenie mają czynniki indywidualne: wiek, długość stosowania antykoncepcji oraz stan hormonalny.

- U młodych, zdrowych kobiet cykl najczęściej szybko się normuje. U kobiet z wcześniej niewykrytą nieregularnością hormonalną (np. PCOS, hiperprolaktynemią czy subkliniczną niedoczynnością tarczycy) powrót owulacji może być wydłużony.

Planowanie ciąży po odstawieniu antykoncepcji – jak się przygotować?

Jeśli celem odstawienia antykoncepcji jest zajście w ciążę, warto podejść do tego etapu świadomie.

- Na kilka tygodni przed zakończeniem przyjmowania tabletek zaleca się rozpoczęcie suplementacji kwasem foliowym (najlepiej w formie metylofolianu), witaminą D3 i jodem, zgodnie z aktualnymi rekomendacjami. Dodatkowo warto rozważyć suplementację DHA oraz ewentualnie żelaza i witaminy B12 - szczególnie u kobiet na dietach eliminacyjnych lub z wcześniejszymi niedoborami.

W ramach przygotowania do ciąży należy również zadbać o diagnostykę podstawową:

- Warto wykonać podstawowe badania laboratoryjne: morfologię krwi, TSH, fT4, ferrytynę, stężenie witaminy D3, glukozę na czczo oraz badanie ogólne moczu. Uzupełnienie szczepień ochronnych (np. przeciwko różyczce, ospie wietrznej, krztuścowi, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B) to kolejny ważny element świadomego planowania ciąży.

Kiedy warto zgłosić się do lekarza?

Jeśli po kilku miesiącach od odstawienia antykoncepcji cykl nie wraca do normy, należy zgłosić się do specjalisty.

- Jeśli w ciągu 3–6 miesięcy po odstawieniu antykoncepcji hormonalnej nie dochodzi do powrotu regularnych cykli miesiączkowych, warto rozważyć wykonanie podstawowej diagnostyki hormonalnej i metabolicznej - radzi ginekolog Łukasz Blukacz.

Diagnostyka powinna być zawsze dostosowana indywidualnie i prowadzona pod opieką lekarza:

- Specjalista nie tylko pomoże ustalić, czy i kiedy badania rzeczywiście są wskazane, ale przede wszystkim dobierze ich odpowiedni zakres oraz oceni, w jakiej fazie cyklu należy je wykonać, by były miarodajne.

Najczęściej wykonuje się:

• TSH i fT4 (ocena pracy tarczycy),
• prolaktynę,
• FSH, LH, estradiol, progesteron,
• androgeny: testosteron, DHEA-S, androstendion, SHBG,
• glukozę i insulinę (czasem w teście obciążenia glukozą),
• USG przezpochwowe do oceny jajników i endometrium.

Sama interpretacja wyników wymaga doświadczenia klinicznego - nieprawidłowości mogą być subtelne i zależne od dnia cyklu oraz indywidualnej normy pacjentki.

- Dlatego tak ważne jest, by nie opierać się na samodzielnej analizie wyników, lecz skonsultować się z lekarzem, który zaproponuje dalsze postępowanie diagnostyczne lub terapeutyczne - podkreśla ekspert.