Małpia ospa. Co trzeba wiedzieć?

Czym jest małpia ospa?

Małpia ospa (MPOX) to choroba wywołana przez wirus małpiej ospy (MPXV), który należy do rodziny Poxviridae, tej samej, która obejmuje wirusa ospy prawdziwej (Variola virus). Choć małpia ospa nie jest tak groźna jak ospa prawdziwa, może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością.
 

MPOX ma dwa główne warianty, różniące się stopniem zjadliwości:
 

Klad 1

• Pochodzi głównie z regionu Basenu Konga w Afryce Środkowej.
• Wirus tej grupy jest bardziej zjadliwy, co oznacza, że zakażenia nim mogą przebiegać ciężej, z wyższą śmiertelnością w porównaniu z Klad 2.
• Choroba może być poważniejsza i częściej prowadzi do komplikacji.

Klad 2

• Występuje głównie w regionie Afryki Zachodniej.
• Zakażenia wirusem Klad 2 są na ogół mniej zjadliwe, co oznacza, że przebieg choroby jest łagodniejszy i rzadziej prowadzi do poważnych powikłań lub zgonu.
• Choroba jest zazwyczaj łagodniejsza i ma mniejszy wskaźnik śmiertelności.

Małpia ospa jest chorobą odzwierzęcą, co oznacza, że pierwotnie przenosi się z dzikich zwierząt na ludzi. Głównymi rezerwuarami wirusa są małe ssaki, takie jak gryzonie i wiewiórki, a także niektóre gatunki małp. Wirus przenosi się na ludzi głównie poprzez kontakt z zakażonym zwierzęciem, jego krwią, płynami ustrojowymi, czy spożycie mięsa zainfekowanego zwierzęcia.

Zakażenie może również wystąpić między ludźmi, co jest szczególnie niepokojące w kontekście globalnych epidemii. Do przenoszenia wirusa z człowieka na człowieka dochodzi przez:
 

• Kontakt bezpośredni: zakażone płyny ustrojowe, zmiany skórne lub bliski kontakt z chorym mogą prowadzić do transmisji.
• Kropelkową drogę oddechową: podobnie jak wiele innych wirusów, MPXV może przenosić się drogą oddechową, choć wymaga to długotrwałego kontaktu twarzą w twarz.
• Kontakt pośredni: wirus może przetrwać na powierzchniach, dlatego dotknięcie skażonych przedmiotów, takich jak pościel czy ubrania, może prowadzić do zakażenia.

Alergiczne wypryski. Mogą dotknąć każdego

Zanokcica: stan zapalny wokół paznokcia. Łatwo go uniknąć

Utrata czucia. Przyczyny, diagnoza i leczenie

Wzrost zachorowań na COVID. GIS rekomenduje nakładanie maseczek i utrzymywanie dystansu

Rogowacenie słoneczne: wczesny sygnał ostrzegawczy przed rakiem skóry

Figówka. Zapalenie mieszków włosowych – przyczyny, objawy i leczenie

Objawy małpiej ospy

Objawy małpiej ospy są podobne do objawów ospy prawdziwej, choć zazwyczaj są mniej intensywne. Choroba rozwija się w ciągu 5 do 21 dni po zakażeniu, a jej przebieg można podzielić na dwa główne etapy:

1. Wczesne objawy (1–5 dni):

• Gorączka: pierwszym objawem jest zazwyczaj wysoka gorączka, która może być poprzedzona dreszczami.
• Bóle głowy i mięśni: pacjenci często skarżą się na silne bóle głowy, mięśni, a także na ogólne osłabienie.
• Powiększenie węzłów chłonnych, zwłaszcza w okolicach szyi, pach i pachwin jest charakterystyczne dla małpiej ospy, odróżniając ją od ospy prawdziwej.

2. Okres wysypkowy:

• Wysypka: po kilku dniach od pojawienia się gorączki, na skórze zaczynają się pojawiać zmiany skórne. Początkowo mają postać plam, które przechodzą w grudki, pęcherzyki, a następnie krosty. W końcowej fazie wysypka zamienia się w strupy, które odpadają w ciągu 2–3 tygodni.
• Lokalizacja: wysypka często zaczyna się na twarzy, a następnie rozprzestrzenia się na inne części ciała, w tym dłonie i stopy.

Powikłania i przebieg małpiej ospy

U większości pacjentów małpia ospa przebiega łagodnie i ustępuje samoistnie w ciągu 2 do 4 tygodni. Jednak u niektórych osób, zwłaszcza u dzieci, osób starszych i osób z obniżoną odpornością, mogą wystąpić poważne powikłania, takie jak:
 

• Wtórne zakażenia bakteryjne: zmiany skórne mogą stać się źródłem zakażeń bakteryjnych, prowadząc do ropni czy zapaleń skóry.
• Zapalenie płuc: wirus może atakować płuca, prowadząc do zapalenia płuc, które może być groźne dla życia.
• Zaburzenia neurologiczne: w rzadkich przypadkach może dojść do zapalenia mózgu, które jest potencjalnie śmiertelne.
• Ślepota: jeżeli wirus zaatakuje oczy, może to prowadzić do ciężkich uszkodzeń rogówki i utraty wzroku.

Diagnostyka i leczenie małpiej ospy

Diagnozowanie małpiej ospy opiera się na badaniach klinicznych oraz laboratoryjnych. Rozpoznanie choroby wymaga potwierdzenia obecności wirusa MPXV w próbkach pobranych od pacjenta, zwykle z krwi, płynu z pęcherzyków lub wymazów z nosa i gardła.

Metody diagnostyczne obejmują:

• Testy PCR: są to najbardziej czułe i specyficzne testy, które pozwalają na wykrycie DNA wirusa w próbkach biologicznych.
• Badania serologiczne: mogą być użyteczne w późniejszym etapie choroby, kiedy organizm pacjenta wytworzy przeciwciała przeciwko wirusowi.

Obecnie nie istnieje specyficzne leczenie przeciwwirusowe skierowane wyłącznie przeciwko małpiej ospie. Leczenie jest głównie objawowe i polega na:

• Leczeniu wspomagającym: obejmuje nawadnianie, podawanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz zapobieganie wtórnym infekcjom.
• Stosowaniu leków przeciwwirusowych: w niektórych przypadkach stosuje się leki, takie jak tecovirimat, który jest zatwierdzony do leczenia ospy prawdziwej, ale wykazuje również skuteczność w leczeniu MPXV.

Małpia ospa. Profilaktyka

Zapobieganie rozprzestrzenianiu się małpiej ospy jest kluczowe, zwłaszcza w kontekście rosnącej liczby przypadków na całym świecie. Główne strategie profilaktyczne obejmują:
 

1. Szczepienia:

• Szczepionka przeciwko ospie prawdziwej jest skuteczna również przeciwko małpiej ospie. Osoby zaszczepione przeciwko ospie prawdziwej mają mniejsze ryzyko zachorowania na MPXV.
• Szczepienia wykonywane są w dwóch dawkach szczepionką JYNNEOS, Bavarian Nordic A/S (0,5 ml na dawkę). Zalecane jest w przypadkach potencjalnego narażenia na wirusa małpiej ospy.

2. Środki higieniczne i kontrola zakażeń:

• Izolacja pacjentów.
• Używanie środków ochrony osobistej.
• Monitorowanie zachorowań.

Małpia ospa w Polsce

Jak informuje Główny Inspektorat Sanitarny, w tym roku odnotowano 6 przypadków zachorowań na MPOX w Polsce (stan na dzień 15.08.2024), rok wcześniej były 3 przypadki a w 2022 roku – 213.

Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia przekazuje, że co miesiąc pojawia się około 100 przypadków zachorowań w Europie - dotyczy to łagodniejszego wariantu Klad 2. W ubiegłym tygodniu natomiast w Szwecji odnotowano pierwszy przypadek wariantu Klad 1. Według medialnych doniesień pacjentem jest osoba, która przebywała wcześniej blisko ognisk wirusa w Afryce.