Czerniak. Wizyta u dermatologa może uratować życie

Czerniak. Groźny nowotwór skóry

Zwykle zaczyna się niewinnie i to niestety okazuje się szczególnie niebezpieczne dla wielu pacjentów. Nowa zmiana skórna jest lekceważona często przez długie miesiące, a nawet lata. Tak rozwija się czerniak:

Czerniak to złośliwy guz, który wywodzi się z melanocytów. Można śmiało stwierdzić, że stanowi jeden z najpoważniejszych wyzwań współczesnej onkologii, ponieważ z roku na rok częstość występowania i niestety śmiertelność wzrastają. Zestawiając go z innymi nowotworami złośliwymi, czerniak występuje u stosunkowo młodej populacji i ma duży potencjał do dawania przerzutów - wyjaśnia dermatolog Dominika Ziółkowska-Banasik.

Ponadto ekspertka zwraca uwagę na rodzaje czerniaka:

Wyróżniamy kilka rodzajów czerniaka, bazując na historycznym podziale klinicznym. Najczęściej występuje czerniak szerzący się powierzchownie, czerniak guzkowy, czerniak wywodzący się ze złośliwej plamy soczewicowatej oraz czerniak z plamy soczewicowatej na kończynach.

Czerniak atakuje nie tylko skórę:

Oprócz tych podstawowych typów, wymienionych wcześniej, należy wspomnieć o czerniaku błon śluzowych, czerniaku podpaznokciowym czy postaci ocznej czerniaka - jest to sytuacja, kiedy czerniak pojawia się w obrębie naczyniówki, tęczówki i siatkówki oka.

Ten niezwykle groźny nowotwór może zaatakować również dzieci i kobiety w ciąży:

Niestety, czerniaki mogą występować też u dzieci, co stanowi około 2% wszystkich czerniaków oraz może rozwijać się także u kobiet w ciąży ze względu na wrażliwość melanocytów na hormony - podkreśla specjalistka.

Znamiona u dzieci i dorosłych: obserwuj, nie lekceważ, badaj

Alfabet czerniaka. Objawy

Czerniak może dawać objawy takie jak świąd skóry czy rumieniowa obwódka wokół podejrzanych zmian. Może pojawiać się w obrębie skóry zdrowej, jak i w zmianach barwnikowych wcześniej obecnych.

Dobrą regułą, która prezentuje objawy czerniaka, jest reguła ABCDE czyli akronim: A jak asymetria zmiany, B jak border czyli nieregularna granica zmiany, C jak color- zróżnicowane zabarwienie, D jak diameter czyli duża średnica zmiany i E jak ewolucja zmiany - wyjaśnia szczegóły dermatolog Dominika Ziółkowska-Banasik.

I apeluje - jeśli czujecie zaniepokojenie, obserwujecie zmiany na skórze, idźcie do lekarza:

Jak jeszcze wiele razy podkreślę, warto udać się do specjalisty, który wprawnym okiem oceni skórę i błony śluzowe pacjenta i zestawiając wywiad i badanie dermatoskopowe, zakwalifikuje zmiany jako bezpieczne lub podejrzane.

Czerniak. Diagnostyka

Statystyczny Polak ma na swojej skórze około 20 do 30 zmian barwnikowych:

Na początek wspomnę, że nie ma potrzeby profilaktycznego usuwania wielu znamion - uspokaja specjalistka.

Kiedy zaś pojawimy się w gabinecie dermatologa:

Diagnostyka i zarazem profilaktyka czerniaka rozpoczyna się od dermatoskopii, czyli od badania zmian skórnych w powiększeniu - wyjaśnia Dominika Ziółkowska-Banasik.

Jeśli zmiana okaże się podejrzana:

Podejrzaną zmianę usuwa się całości wraz z marginesem zdrowych tkanek. W przypadku bardzo dużych zmian dopuszcza się pobranie biopsji z ciemniejszych i pogrubiałych obszarów zmiany, jednak należy się wówczas liczyć z możliwością nie trafienia biopsją we właściwy czyli złośliwy obszar zmian. Kolejno wyciętą zmianę barwi się specjalnymi znacznikami, które pozwalają doprecyzować rozpoznanie - szczególowo tłumaczy postępowanie dermatolożka.

Jeśli czerniak zostaje rozpoznany histopatologicznie czyli w biopsji, diagnostykę poszerza się o badania dodatkowe, takie jak: USG brzucha, RTG klatki piersiowej czy na przykład rezonans mózgu celem wykrywania przerzutów.

I tu kolejny niezwykle istotny apel lekarki - nie odbierajmy sobie sami szansy na wyleczenie:

Warto również wspomnieć o badaniu węzłów chłonnych i biopsji tzw. węzła wartownika, czyli najważniejszego węzła zbierającego chłonkę z obszaru guza. Cała diagnostyka przeprowadzana jest w wysokospecjalistycznych instytutach. Muszę jednak zaznaczyć, że najważniejsze w diagnostyce jest zgłoszenie się pacjenta do lekarza, jak i również odebranie wyników badań - w historii swojej pracy mam pacjentów, którzy dopiero po długim czasie odebrali wynik biopsji, nie omówili go z lekarzem, czym realnie odebrali sobie szansę na wyleczenie.

Czerniak. Czynniki predestynujące

Podobnie jak w przypadku wielu chorób czynników mogących wpływać na zachorowalność jest wiele:

Jak to zwykle bywa czynniki genetyczne splatają z czynnikami środowiskowymi. Najlepiej znanymi czynnikami rozwoju czerniaka są ekspozycja na promieniowanie słoneczne, oparzenia słoneczne i rasa biała. Praca na powietrzu zwiększa ryzyko nie tylko czerniaka ale również raka podstawnokomórkowego i kolczystokmórkowego. Poza tym znaną regułą jest, że im bliżej równika i im wyżej w stosunku do wysokości geograficznej mieszkamy, tym większe prawdopodobieństwo zachorowania na czerniaka. Przy szacowaniu ryzyka zachorowania na czerniaka bierzemy również pod uwagę wywiad rodzinny czy przyjmowanie leków immunosupresyjnych - wyjaśnia lekarka.

Obala również szkodliwe mity:

Podkreślam jednak, że usuwanie zmian melanocytowych nie przyczynia się do rozprzestrzeniania się złośliwych komórek - to mit, że „jak się ruszy czerniaka, to się zeźli”. Ma on podłoże w tym, że wiele lat temu, kiedy metody onkologiczne i diagnostyczne były niedoskonałe, to podejmowano nieskuteczne próby usuwania dużych czerniaków.

Czerniak. Rokowania

Rokowanie w przypadku czerniaka jest zależne głównie od stopnia naciekania skóry przez złośliwe komórki. Kluczowy jest czas, podkreśla dermatolog Dominika Ziółkowska-Banasik:

Rokowanie pogarsza większa grubość zmiany, owrzodzenia w pierwotnym guzie, przerzuty do narządów odległych czy przerzuty w węzłach chłonnych. A więc liczy się czas - nie zwlekajmy - im szybciej zgłosimy się do lekarza, tym większa szansa na wyleczenie! Wczesne wykrycie i następnie wycięcie czerniaka o niskim stopniu złośliwości prowadzi do wyleczenia w 90%!

Jak przebiega leczenie czerniaka?

Pacjent z czerniakiem przejdzie operację:

Leczenie czerniaka polega na całkowitym chirurgicznym wycięciu zmiany - potwierdza specjalistka.

Poza tym u około 50% osób z czerniakiem występuje tzw. mutacja BRAF, która odpowiada za niekontrolowane mnożenie się komórek.

Możemy blokować specjalnymi lekami to białko, czyli stosować leczenie celowane takimi substancjami jak dabrafenim lub wemurafenib. W nowoczesnej medycynie możemy stosować również tzw. blokery MEK, które także hamują rozrost komórek nowotworowych.

Chemioterapię stosuje się rzadko:

W przypadku czerniaków nieoperacyjnych proponujemy pacjentom wysokospecjalistyczną immunoterapię, radioterapię czy rzadko chemioterapię. Aktualnie są prowadzone badania nad szczepionkami na czerniaka, jednak wstępne próby ich zastosowania nie przyniosły spodziewanych rezultatów - tłumaczy dermatolożka.

Czerniak. Profilaktyka

Kolejny raz podkreślamy: obserwujemy, bądźmy czujni i rozsądni, konsultujmy w gabinecie dermatologa, bo:

Oczywiście lepiej zapobiegać niż leczyć. Zapobiegawczo stosujemy więc przez cały rok fotoprotekcję, czyli kremy z filtrem - używajmy ich również zimą i w pomieszczeniach zamkniętych. Ochrona przeciwsłoneczna jest szczególnie istotna u dzieci do 14 roku życia i osób z osłabioną odpornością. Poza tym, kontrolnie, jak do dentysty czy ginekologa zgłaszajmy się na dermatoskopowy przegląd zmian skórnych minimum raz na rok - zachęca Dominika Ziółkowska-Banasik.

Czytelnik stracił ojca z powodu czerniaka. Kieruje pytanie do dermatologa

Do naszej redakcji wpłynęła wiadomość od Czytelnika, który obawia się czerniaka:

Mój ojciec zmarł na czerniaka podpaznokciowego w wieku 63 lat. Czy tego typu nowotwór jest dziedziczny? Jakie badań profilaktycznie powinienem wykonywać? Na co powinienem zwrócić szczególną uwagę? Mężczyzna 44 lata.

Specjalistka, dermatolożka Dominika Ziółkowska-Banasik odpowiada:

Szanowny Panie, bardzo mi przykro z powodu Pana doświadczeń rodzinnych z czerniakiem podpaznokciowym. Jest to nowotwór podstępny, często rosnący latami. Oczywiście genetyka ma niemałe znaczenie w powstawaniu czerniaka, ale głównie postuluje się to, że płytka paznokciowa nie jest dobrze chroniona przed słońcem. Objawami, które powinny nas niepokoić, jest zmiana zabarwienia paznokcia, jego deformacja, pęknięcia czy krwawienie. Niestety poza dermatoskopią nie dysponujemy innymi komercyjnymi badaniami. Zapraszam na rutynowy przegląd zmian z wnikliwą oceną wszystkich znamion, nie tylko z oceną paznokci - zachęca do profilaktyki lekarka z Centrum Medycznego Severux.