Profil trzustkowy – jakie badania należy wykonać, żeby sprawdzić pracę trzustki?

Czym jest profil trzustkowy?

Profil trzustkowy to zestaw badań wykorzystywanych w ocenie stanu i pracy trzustki. Składają się na niego oznaczenia poziomu:

• amylazy w moczu i we krwi,
• lipazy we krwi,
• glukozy we krwi.

Eksperci zwracają uwagę, aby badania te wykonywać razem, gdyż dostarczą w ten sposób znacznie więcej informacji niż, gdyby były oceniane każde osobno.

Glukoza we krwi

Badanie glukozy wykonuje się z krwi pobranej z żyły łokciowej. Badanie wymaga bycia na czczo. Przeprowadza się je po 13-14-godzinnej przerwie od jedzenia. Eksperci podają, że ostatni posiłek pacjent powinien zjeść do godziny 18:00 dzień wcześniej. Przed badaniem glukozy niewskazana jest ekspozycja na stres i podejmowanie intensywnego wysiłku. Za wyniki prawidłowe przyjmuje się wartości 70–99 mg/dl (3,9–5,5 mmol/l). Nieprawidłowa glikemia na czczo wynosi 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l). Warto wspomnieć, że oznaczenie glukozy we krwi każdy powinien wykonać przynajmniej raz do roku w celach profilaktycznych. 

Lipaza we krwi

Lipaza to enzym trzustkowy, który uczestniczy w trawieniu tłuszczów i rozkładzie trójglicerydów. Specjaliści podkreślają, że lipaza wytwarzana jest w postaci nieaktywnej. Dopiero, gdy dostanie się do dwunastnicy, staje się aktywna. W prawidłowo funkcjonującym organizmie do krążenia trafia niewielka ilość tego enzymu. Gdy trzustka choruje, poziom lipazy we krwi znacznie wzrasta. Oznaczenia lipazy dokonuje się z krwi. Za normę przyjmuje się wartość do 150 U/l. 

Amylazy w moczu i we krwi

Amylaza to kolejny enzym trzustkowy. Odpowiada on za trawienie węglowodanów złożonych – rozkłada je na cukry proste. Obecność amylazy we krwi świadczy o zaburzeniach w pracy trzustki. W ciągu średnio 8–10 godzin enzym ten wydalany jest z moczem. Dlatego też w ocenie pracy trzustki dokonuje się oznaczenia amylazy we krwi oraz w moczu. Norma amylazy we krwi wynosi 25–125 U/l, w przypadku osób w podeszłym wieku mieści się w zakresie 20–160 U/l. Za prawidłowy wynik amylazy w moczu uznaje się 10–490 U/l. 

Wskazania do wykonania profilu trzustkowego

Wskazaniem do wykonania profilu trzustkowego są objawy, które mogą sugerować chorobę trzustki. Są to m.in.: utrata apetytu i masy ciała, wymioty, biegunki i zaparcia, ból po lewej stronie nadbrzusza i w dole pleców, żółte zabarwienie skóry, białek oczu i błon śluzowych, pojawienie się tłuszczowych stolców (tłustych, o bardzo nieprzyjemnym zapachu), rumień wędrujący na skórze, nieprawidłowy poziom glukozy we krwi. Poza rozpoznawaniem chorób trzustki badania laboratoryjne wykonane w ramach profilu trzustkowego stosowane są też w diagnostyce cukrzycy, chorób wątroby i nerek. Na ich podstawie możliwe jest monitorowanie efektów leczenia i weryfikacja, czy stosowane z innych powodów zdrowotnych leki nie zaburzają pracy trzustki.