Zgorzel zęba. Ból może być trudny do zniesienia

Co to jest zgorzel zęba?

Zgorzel zęba (gangraena pulpae) jest stanem w którym miazga, czyli żywa tkanka zęba zawierająca naczynia i nerwy ulega martwicy (obumiera) i jest rozkładana przez bakterie do bezpostaciowej masy o przykrym, gnilnym zapachu.

Jest to szczególna odmiana martwicy - martwa tkanka wtórnie ulega zakażeniu bakteriami beztlenowymi, które doprowadzają do gnilnego rozpadu. Aby ten proces gnilny nastąpił konieczne jest występowanie kilku czynników tj.: istnienie martwej tkanki, obecność bakterii gnilnych, wilgoć i odpowiednia temperatura niezbędne do życia i namnażania bakterii. Tak więc jama ustna jest idealnym środowiskiem dla rozwoju zgorzeli zęba - przyznaje stomatolog Marlena Blukacz.

I tłumaczy:

W zależności od zasięgu procesu wyróżniamy zgorzel częściową i całkowitą. W przypadku częściowej procesem gnilnym jest objęta tylko część miazgi, a pozostała jej część jest w stanie zapalnym, natomiast w przypadku zgorzeli całkowitej cała miazga jest objęta rozpadem.

W wyniku zgorzelinowego rozkładu miazgi przez bakterie beztlenowe i enzymy proteolityczne dochodzi do wytworzenia się toksycznych gazów gnilnych. Zgorzel miazgi może toczyć się przy komorze otwartej lub zamkniętej. W przypadku gdy komora jest otwarta (np. z powodu dużego ubytku próchnicowego) pacjent może nie odczuwać dolegliwości bólowych, natomiast gdy jest zamknięta ból zwykle jest znaczny.

Jak objawia się zgorzel zęba?

Nasza ekspertka przyznaje, że rozpoznanie zgorzeli zęba może być trudne, zwłaszcza w początkowych fazach, gdy objawy nie są jeszcze wyraźnie zaznaczone. Dwa kluczowe symptomy, na które warto zwrócić uwagę to ból zęba i nieprzyjemny zapach z ust.

Ból może występować jako ostry, pulsujący, szczególnie reagujący na ciepło lub zimno, lub może być bardziej tępy i ciągły. Może nasilać się podczas nacisku, nagryzania, a w niektórych przypadkach może nasilać się w nocy.

Warto zauważyć, że zgorzel zęba może również przebiegać bezobjawowo, bez wyraźnego bólu. 

Z kolei nieprzyjemny zapach z ust jest spowodowany rozkładem martwej tkanki przez bakterie gnilne. 

Niepokojąca jest też zmiana koloru zęba, który może stać się ciemniejszy, przybierając szary, żółty, brązowy lub czarny odcień, co jest wynikiem obumierania tkanki wewnątrz zęba - zwraca uwagę stomatolog.

Wrażliwość na ciepło i zimno może być nasilona i utrzymywać się dłużej niż zwykła, krótka reakcja na gorące lub zimne pokarmy i napoje. 

Infekcja w zębie może prowadzić również do powiększenia okolicznych węzłów chłonnych. W zaawansowanych przypadkach zgorzeli zęba może natomiast dojść do rozwoju ropnia, czyli nagromadzenia się ropy w okolicy zakażonego zęba, co może być również widoczne na dziąśle jako wypukłość lub przetoka - tłumaczy Marlena Blukacz.

Zgorzel zęba. Przyczyny

Najczęściej przyczyną zgorzeli zęba jest nieleczona próchnica.

Głęboki ubytek próchnicowy, który zajął już twarde tkanki zęba (szkliwo, zębinę) sięga w pewnym momencie do komory zęba która jest wypełniona tkanką żywą - miazgą. Bakterie próchnicotwórcze nadkażają miazgę powodując w niej pierwotnie odwracalny stan zapalny, który nieleczony przekształca się w zapalenie nieodwracalne, kolejno martwicę, aż w końcu dochodzi do zgorzeli czyli gnilnego rozpadu miazgi zęba - wyjaśnia stomatolog.

Rzadziej przyczyną są urazy zębów. 

Urazy mechaniczne, takie jak pęknięcie lub złamanie zęba, mogą również prowadzić do zgorzeli miazgi. Urazy mogą spowodować bezpośrednie uszkodzenie miazgi lub otworzyć drogę dla bakterii do wnętrza zęba, co z czasem może spowodować obumarcie tkanki - dodaje.

Również urazy termiczne mogą mieć znaczenie.

Ekstremalne zmiany temperatury, na przykład spowodowane zabiegami stomatologicznymi takimi jak intensywne szlifowanie zęba podczas przygotowania pod koronę, mogą spowodować termiczne uszkodzenie miazgi - zwraca uwagę nasza ekspertka.

Zgorzel zęba. Leczenie

Standardową procedurą leczenia zgorzeli zęba jest leczenie kanałowe (endodontyczne).

Polega ono na oczyszczeniu komory i kanałów zęba za pomocą specjalnych narzędzi ręcznych i maszynowych, dezynfekcji systemu kanałowego przeznaczonymi do tego celu płynami i ostatecznym wypełnieniu kanałów ćwiekami gutaperkowymi i uszczelniaczem - wylicza stomatolog Marlena Blukacz.

Postępowanie takie jest jednak możliwe, kiedy pacjent trafia do stomatologa na zaplanowaną wcześniej, dłuższą wizytę.

Ze względu na specyfikę zgorzeli zęba, która często objawia się ciężkim do zniesienia bólem, pacjenci przychodzą do gabinetu na pilną wizytę, aby ulżyć im w cierpieniu. Wtedy wizyta najczęściej polega na otwarciu zęba, usunięciu z komory i kanałów tkanki gnilnej, wstępnej dezynfekcji i założeniu wypełnienia tymczasowego. Dodatkowo lekarz może przepisać pacjentowi wspomagająco leki przeciwbólowe. Zwykle taka wizyta przynosi pacjentowi natychmiastową ulgę i może już bez bólu poczekać na kolejną, planowaną wizytę, na której przeprowadzone zostanie właściwe leczenie kanałowe - zauważa.

Po leczeniu kanałowym ząb najczęściej jest zabezpieczany koroną protetyczną, aby nie doszło do jej złamania.

Jeśli utrata tkanek zęba jest zbyt duża lub proces zapalny jest na tyle zaawansowany że niemożliwe jest przeprowadzenie leczenia kanałowego konieczne jest jego usunięcie (ekstrakcja zęba), a po wygojeniu się kości i dziąsła uzupełnienie braku zębowego - dopowiada nasza ekspertka.

Decyzja o odpowiedniej metodzie leczenia jest podejmowana przez dentystę na podstawie dokładnej diagnozy, która często obejmuje badania obrazowe, takie jak rentgen czy tomografię stożkową (CBCT).