Głębokie przeświadczenie o swojej wyjątkowości, atrakcyjności, nieomylności oraz pogardliwy, arogancki stosunek do innych ludzi – często połączony z brakiem empatii – to najczęstsza kumulacja cech charakterystycznych dla narcyza.
Myśląc o osobowości narcystycznej, wyobrażamy sobie osobę wpatrzona w siebie, głuchą na krytykę i raczej nielubianą, co wynika ze sposobu, w jaki odnosi się ona do innych. Podłoże i mechanizm zaburzenia są jednak bardziej skomplikowane, a cierpiąca na nie osoba może nie być świadoma swojego zachowania.
Każdemu z nas potrzebna jest odrobina zdrowego narcyzmu, problem pojawia się natomiast kiedy zachowania narcystyczne utrudniają lub uniemożliwiają funkcjonowanie w społeczeństwie.
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne w klasyfikacji zaburzeń psychicznych DSM, podaje cechy, którymi można opisać osobowość narcystyczną:
Według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD- 10- osobowość narcystyczna nie jest przedstawiana jako odrębne zaburzenie, lecz występuje jako jedno z zaburzeń osobowości. Osobowość narcystyczna może współistnieć z innymi zaburzeniami, najczęściej są to:
Bardzo często u takiej osoby mogą występować również zaburzenia odżywiania.
W ICD-10 osobę z zaburzeniami narcystycznymi określa się również jako osobę wychodzącą poza obowiązujące normy i schematy społeczno-kulturowe, przejawia się to w jej zachowaniu, ale również myśleniu. Narcyz bardzo często bywa osobą głęboko cierpiącą, która winą za swoje cierpienie obarcza innych – działanie to ma na celu wywołać współczucie oraz poczucie winy. Zaburzenia osobowości narcystycznej mogą wystąpić w okresie nastoletnim &ndsah; równolegle z wystąpieniem buntu nastoletniego – i minąć samoistnie lub wystąpić w okresie dziecięcym, a także wczesnego okresu nastoletniego i utrzymywać się w życiu dorosłym.
Osoby z osobowością narcystyczną chętniej sięgają po środki psychoaktywne, co ma wpłynąć na poprawę ich nastroju.
Dotychczas nie udało się jednogłośnie określić źródła zaburzenia, natomiast wiadomo, że może na nie wpływać kilka czynników:
Nie każdy narcyz jest osobą ślepo zapatrzoną w siebie z ogromną potrzebą bycia w centrum uwagi, czyli tzw. narcyzem klasycznym. Osobowość narcystyczną mogą posiadać również osoby bardziej introwertyczne i wrażliwe, z dużo mniejszą potrzebą zwrócenia na siebie uwagi. Narcyzem może być również osoba bardzo zaangażowana społecznie narcyzm społeczny, która przez działania skierowane na pomoc innym pragnie zwrócić uwagę na siebie i zyskać podziw za swoje działania. Wyróżnić można również narcyza złośliwego, czyli osobę, która dąży do manipulacji i zdominowania innych. Ten typ przejawia często skłonność do paranoi i socjopatycznych zachowań.
W rozpoznaniu osobowości narcystycznej stosuje się różne testy psychologiczne oraz zdiagnozowanie występowania cech i zachowań charakterystycznych dla tego zaburzenia. Istotną rolę odgrywa tutaj oddzielenie cech narcystycznych od innych zaburzeń osobowości. W procesie diagnostycznym dużą rolę mają również najbliżsi pacjenta. Osoba narcystyczna bardzo rzadko sama zwróci się o pomoc, ponieważ nie odczuwa takiej potrzeby. Jeżeli podejrzewasz, że możesz mieć osobowość narcystyczną, lub problem ten może dotyczyć kogoś z twoich bliskich, warto skonsultować się z psychologiem online.
Leczenie opiera się głównie na psychoterapii. Najczęściej korzysta się z nurtu psychodynamicznego, pozytywne efekty może również przynieść terapia poznawczo-behawioralna. Posiadanie osobowości narcystycznej w znacznej mierze utrudnia funkcjonowanie osobie zaburzonej, ale także ma ogromny wpływ na osoby, które dzielą z nią życie, dlatego często korzysta się z terapii małżeńskiej oraz terapii rodzin. Farmakoterapia może okazać się konieczna, jeśli u pacjenta występują zaburzenia o podłożu depresyjnym, choroba afektywna dwubiegunowa lub inne choroby, których postępowanie można kontrolować lekami.
Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!