USG w ciąży. Czego mogą dowiedzieć się rodzice i lekarz?

USG w ciąży. Na czym polega badanie?

Czym jest ultrasonografia? Nasz ekspert, ginekolog dr n. med. Łukasz Blukacz przywołuje delfina, by móc Czytelnikom przybliżyć istotę tej metody:

Ultrasonografia jest metodą obrazowania tkanek i narządów opierającą się na wykorzystaniu dźwięku w częstotliwościach niesłyszalnych dla ludzkiego ucha. Metoda ta działa w podobny sposób w jaki widzi nietoperz i delfin. Pozwala na zerknięcie do wnętrza organizmu bez naruszania jego powłok - wyjaśnia doktor Łukasz Blukacz.

Badania nad ultrasonografią rozpoczęły się jeszcze w pierwszej połowie XX wieku. Pierwszy aparaty dające możliwość wykorzystania ich w medycynie pojawiły się już w latach 60 - tych i 70 - tych, a pierwsze aparaty ultrasonograficzny w Polsce pojawiły się już w 1965 roku i wykorzystywany był właśnie w położnictwie.

Aktualnie ultrasonografia stała się podstawowym badaniem w ginekologii i położnictwie. Współcześnie trudno jest wyobrazić sobie prowadzenie ciąży bez użycia tej metody diagnostyki obrazowej. Obecnie obowiązujące standardy postępowania zakładają wykonywanie badań ultrasonograficznych już od bardzo wczesnego okresu ciąży. Następnie zalecane jest wykonanie badania ultrasonograficznego w każdym trymestrze ciąży - dodaje ginekolog.

 

Poród przedwczesny. O czym każda ciężarna powinna wiedzieć

Nie każda ciąża kończy się porodem. Ginekolog wyjaśnia czym jest obumarcie płodu

Jakie badania przed zajściem w ciążę?

Konflikt serologiczny w ciąży. Kiedy jest groźny dla dziecka?

Poród naturalny czy cesarskie cięcie? Kto podejmuje decyzję?

Szczepienia w ciąży. Ginekolog mówi jakie wybrać

Po co wykonuje się badanie USG w ciąży?

Badanie to jest bezpieczne i łatwo dostępne, pozwala na monitorowanie rozwoju płodu i wykrycie nieprawidłowości w jego rozwoju już na bardzo wczesnym etapie.

Pozwala również wykrywać wady wrodzone oraz sugerować może poszerzenie diagnostyki o dalsze badania, w tym badania biochemiczne wykonywane w laboratorium. Ma to na celu wczesną identyfikację problemów rozwojowych i wdrożenie najszybszego i najskuteczniejszego leczenia - wyjaśnia lekarz.

 

Pierwsze badanie ultrasonograficzne wykonuje się najczesciej w momencie podejrzenia ciąży.

Pozwala ono na lokalizację pęcherzyka ciążowego, co z kolei pozwala stwierdzić, czy rozwija się on prawidłowo i we właściwym miejscu – w jamie macicy, czy poza nią, jako ciąża pozamaciczna - klaruje ginekolog Łukasz Blukacz.

 

To bardzo istotna wiedza, gdyż pozwala na szybką reakcję medyków:

Stan taki wymaga dalszego, pilnego działania gdyż stanowi znaczne zagrożenie dla życia i zdrowia kobiety.

 

Z reguły pierwsze badanie ultrasonograficzne pozwala potwierdzić ciążę. Po stwierdzeniu ciąży lekarz rozpoczyna diagnostykę i jej prowadzenie, zleca następne badania biochemiczne i ultrasonograficzne.

USG w ciąży. Badania prenatalne

Kolejnym ważnym badaniem ultrasonograficznym w ciąży jest pierwsze badanie prenatalne, czyli badanie pierwszego trymestru.

Wykonywane jest ono między 11. a 14. tygodniem ciąży, a jego celem jest ocena struktur anatomicznych płodu. Pozwala to na wykrycie wad strukturalnych, następnie określa się wielkość płodu na podstawie, której obliczyć można czas trwania ciąży. Podstawowym wymiarem ocenianym w tym badaniu jest długość ciemieniowo-siedzeniowa, która pozwala precyzyjnie obliczyć tydzień trwania ciąży - tłumaczy zasadność i istotność tego badania dr n. med. Łukasz Blukacz.

W pierwszym badaniu wykonuje się również niezwykle istotny pomiar przezierności karkowej. Ważny, bo pozwalający wykryć na bardzo wczesnym etapie wady genetyczne płodu. Tak wyjaśnia to nasz ekspert:

Pierwsze badanie prenatalne wykorzystuje również pomiar przezierności karkowej - parametru anatomicznego, który pozwala na określenie ryzyka aberracji chromosomowych, czyli dużych wad genetycznych - wrodzonych. Do precyzyjnego obliczenia tego ryzyka konieczny jest pomiar parametrów biochemicznych z badania laboratoryjnego – próbki krwi. W pierwszym badaniu prenatalnym lekarz oblicza również ryzyko stanu przedrzucawkowego mogącego się pojawić dalszym etapie ciąży. W tym celu pomocne jest również określenie dodatkowych parametrów biochemicznych.

Przyszli rodzice z pewnością czekają na tzw. “badanie połówkowe”. Czym ono jest?

Drugim badaniem ultrasonograficznym, o szczególnej wartości jest drugie badanie prenatalne popularnie zwane “połówkowym” wykonywane pomiędzy 18. a 22. tygodniem ciąży. Badanie to precyzyjnie określa prawidłowości budowy narządów wewnętrznych rozwijającego się płodu, ocenia budowę czaszki, kręgosłupa, układu nerwowego, klatki piersiowej i jamy brzusznej oraz narządów w nich się znajdujących - przekazuje nasz rozmówca.

Trzecim badaniem ultrasonograficznym wykorzystywanym w diagnostyce prenatalnej jest badanie prenatalne trzeciego trymestru wykonywane między 28. a 32. tygodniem ciąży. Jest to badanie, które dodatkowo ocenia prawidłowość narządów wewnętrznych oraz parametry biometryczne pozwalające na ocenę prawidłowości rozwoju płodu.

To jednak nie wszystko. W szczególnych sytuacjach pojawiają się przesłanki do kolejnego badania:

W przypadku, gdy poród nie nastąpi w planowym terminie pomocne jest wykonanie dodatkowego badania USG oceniającego parametry biometryczne oraz przepływy w naczyniach tętniczych płodu. Badanie to pozwala obrać najkorzystniejsze dalsze postępowanie dążące do bezpiecznego rozwiązania ciąży - objaśnia ginekolog.

 

Bezpieczeństwo ultrasonografii

Ultrasonografia wykorzystywana jest w diagnostyce płodu od lat 70-tych natomiast masowo, praktycznie w każdej prowadzonej ciąży już od lat 90-tych.

Wieloletnie obserwacje na gigantycznych grupach badanych prowadzone w ostatnich dekadach na całym świecie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, iż jest to badanie bezpieczne zarówno dla matki jak i jej dziecka - uspokaja przyszłe mamy nasz ekspert.

I dodaje:

Dodatkowymi plusami tej metody jest jej łatwa dostępność, nieinwazyjność, relatywnie niski koszt oraz możliwość obrazowania w czasie rzeczywistym dająca błyskawiczne odpowiedzi na pytania diagnostyczne.

Niemniej jednak, jak w przypadku każdego innego badania obrazowego, ultrasonografia wykorzystywana powinna być z rozwagą, zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego ciążę i w sytuacjach gdy wynik badania jest przydatny z medycznego punktu widzenia.

USG w ciąży. Jak przygotować się do badania?

Okazuje się, że przyszłe mamy nie muszą wkładać w to najmniejszego trudu:

Wykonanie badania USG w ciąży nie wymaga specjalnego przygotowania choć pomocne jest opróżnienie pęcherza moczowego bezpośrednio przed badaniem - mówi doktor Blukacz.

Samo badanie jest bezbolesne, choć może sprawiać pewien dyskomfort:

Użyciu sondy przezbrzusznej może towarzyszyć pewna niedogodność związana z naciskiem sondy na powłoki brzuszne.

Samo badanie trwa około kilku do kilkunastu minut, choć niektóre badania, jak na przykład badanie połówkowe może trwać trochę dłużej - nawet ponad pół godziny.

Jak się okazuje nie jest wymagane również powstrzymanie się od przyjmowania posiłków:

Do badania USG w ciąży nie trzeba być na czczo. Odradzam jednak aby do badania zgłaszać się po obfitym posiłku, gdyż połączenie pozycji leżącej i nacisku na powłoki brzuszne może sprawiać pewien dyskomfort w momencie gdy żołądek jest silnie wypełniony - wyjaśnia ekspert.

Podstawowe badanie ultrasonograficzne jest badaniem relatywnie prostym nie wymaga ono dodatkowych specjalnych kwalifikacji. Niemniej jednak zdecydowana większość lekarzy wykorzystujących tą metodę diagnostyki w swojej praktyce posiada liczne kursy doskonalące zarówno teoretyczne, jak i praktyczne pozwalające wykonywać badanie w najwyższym standardzie.
Inaczej rzecz ma się z badaniami prenatalnymi:

W przypadku badań prenatalnych konieczne jest jednak uzyskanie certyfikatu uprawniającego do prowadzenia tej diagnostyki. Aktualnie praktycznie każdy ginekolog posiada wiedzę umiejętności i certyfikaty uprawniające do wykonania badania na właściwym poziomie - ekspilkuje medyk.

 

O co pytają rodzice podczas badania USG w ciąży?

Do najczęstszych pytań padających podczas badania ultrasonograficznego należy pytanie czy dziecko rozwija się prawidłowo. To pytanie podszyte jest przede wszystkim troską o dobrostan malucha:

Aby odpowiedzieć na to pytanie lekarz ocenia przede wszystkim szacunkową masę ciała płodu, która pozwala, po zestawieniu z tabelą, ocenić czy płód rozwija się prawidłowo w stosunku do normy. Dodatkowo lekarz ocenia również budowę macicy i łożyska co pozwalają ocenić ewentualne ryzyko - tłumaczy lekarz z CM Severux.

Równie często pacjentki pragną usłyszeć serce rozwijającego się dziecka i tu niemal zawsze pada pytanie dlaczego bije ono tak szybko.

Prawidłowo tętno rozwijającego się zarodka i płodu jest znacznie wyższe niż osoby dorosłej, co budzi początkowo zdziwienie. Wszelkie ewentualne wątpliwości warto wobec tego omawiać z lekarzem wykonującym badanie ultrasonograficzne już w jego trakcie lub bezpośrednio po jego zakończeniu.

 

Jakie są dostępne najnowsze technologie w ultrasonografii położniczej?

Szczególnie duże zainteresowanie w ostatnich latach wzbudza możliwość obrazowania rozwijającego się dziecka u ultrasonografii z wykorzystaniem rekonstrukcji 3D i 4D. Na czym ona polega?

Taki rodzaj badania oznacza, iż uzyskany dwuwymiarowy obraz ultrasonograficzny widoczny na ekranie poddawany jest dalszej obróbce komputerowej, która umożliwia uzyskanie modelu trójwymiarowego lub trójwymiarowego obrazującego ruchy w czasie rzeczywistym. Metoda ta pozwala na ocenę prawidłowości rozwoju w sposób bardziej intuicyjny, a z punktu widzenia pacjentki pozwala spojrzeć na twarz dziecka jeszcze na długo przed jego narodzinami.

Podobnie jak standardowe badanie ultrasonograficzne wykonywane w dwóch wymiarach badanie trójwymiarowe nie wiąże się z dodatkowym ryzykiem. Jest tak samo bezpieczne.

Wymaga jednak odpowiedniego sprzętu – nie każdy aparat ultrasonograficzny daje możliwość obrazowania w 3D i 4D. Ponadto nie każdy lekarz posiada doświadczenie pozwalające na sprawne posługiwanie się tymi metodami. W miarę jednak ich upowszechnienia spodziewam się, że staną się one standardowym badaniem w kolejnych latach - precyzuje dostępność badania dr n. med. Łukasz Blukacz.