1. Artykuły
  2. Kleszczowe zapalenie mózgu: zagrożenie, objawy i zapobieganie

Kleszczowe zapalenie mózgu: zagrożenie, objawy i zapobieganie

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego, przenoszona przez kleszcze. Odpowiedzialnymi czynnikami za KZM są wirusy z rodziny Flaviviridae. Choroba ta stanowi istotne zagrożenie, szczególnie w okresie od kwietnia do listopada, kiedy to obserwuje się najwięcej przypadków, zwłaszcza w różnych regionach Azji i Europy, takich jak Austria, Czechy, Polska, Niemcy, Rosja czy Szwecja. W 2022 roku w Polsce zachorowało 445 osób.

Kleszczowe zapalenie mózgu: zagrożenie, objawy i zapobieganie Kleszczowe zapalenie mózgu: zagrożenie, objawy i zapobieganie
Spis treści
KZM. Jak dochodzi do zakażenia? KZM. Objawy KZM. Leczenie i zapobieganie KZM. Co zrobić po ukąszeniu przez kleszcza? KZM. Szczepienia

KZM. Jak dochodzi do zakażenia?

 

Zakażenie KZM może nastąpić poprzez ukłucie przez kleszcza zakażonego wirusem. Podczas ssania krwi, kleszcz wprowadza do organizmu ślinę zawierającą wirusy. Ponadto, zakażenie może wystąpić również poprzez spożycie mleka od zakażonych zwierząt gospodarskich, takich jak kozy, owce i krowy.

 

arrow Kleszcze. Leśnicy mają patenty jak się przed nimi chronić

KZM. Objawy

 

W większości przypadków zakażenie KZM może przebiegać bezobjawowo. Jednakże, u niektórych osób mogą pojawić się objawy uogólnione w ciągu 7-14 dni od ukłucia przez kleszcza lub 3-4 dni po spożyciu mleka od zakażonych zwierząt. Objawy te mogą obejmować gorączkę, uczucie zmęczenia, nudności, ból głowy i mięśni. W pozostałych przypadkach, po okresie utajenia trwającym od 1 do 20 dni, może wystąpić druga faza choroby, charakteryzująca się objawami związanymi z zapaleniem opon mózgowych i mózgu.

 

Objawy te mogą obejmować

 

  • gorączkę,
  • narastające bóle głowy,
  • sztywność karku,
  • zaburzenia świadomości,
  • porażenia nerwów czaszkowych,
  • zaburzenia koordynacji,
  • porażenia kończyn górnych i dolnych.

 

W niektórych przypadkach może wystąpić nawet porażenie mięśni oddechowych, co wymaga hospitalizacji. Choroba może prowadzić do śmierci.

 

KZM. Leczenie i zapobieganie

 

Niestety, nie istnieje specyficzna terapia dla KZM. Leczenie skupia się głównie na łagodzeniu objawów, takich jak obniżanie gorączki czy łagodzenie bólu. Jedynym sposobem uniknięcia poważnych konsekwencji tej choroby jest zapobieganie.

 

Stosowanie kilku prostych zasad, takich jak noszenie odpowiedniej odzieży w miejscach występowania kleszczy, stosowanie środków odstraszających, unikanie spożywania niepasteryzowanego mleka oraz dokładne sprawdzanie ciała po wizycie w lesie, może znacznie zmniejszyć ryzyko zakażenia.

 

KZM. Co zrobić po ukąszeniu przez kleszcza?

 

Po zauważeniu kleszcza, kluczowe jest natychmiastowe i delikatne usunięcie go z miejsca ukłucia. W tym celu należy skorzystać z kleszczołapki, lassy lub pęsety z cienką końcówką. Kleszcza należy chwycić tuż przy skórze i pociągnąć ku górze zdecydowanym, ale ostrożnym ruchem. Ważne jest, aby unikać zbyt mocnego ściskania kleszcza, co może spowodować wyciśnięcie jego wydzielin. Nie należy próbować wykręcać kleszcza lub wyciskać go. Przed usunięciem kleszcza nie stosuje się żadnych substancji, które mogłyby zwiększyć ryzyko zakażenia.

 

Po usunięciu kleszcza należy dokładnie zdezynfekować miejsce ukłucia. W przypadku trudności z usunięciem kleszcza, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem w celu uzyskania pomocy.

 

Po usunięciu kleszcza ważne jest obserwowanie miejsca ukłucia oraz ogólnego stanu zdrowia przez najbliższe tygodnie. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek objawów niepokojących, takich jak zmiany chorobowe w miejscu ukłucia lub objawy ogólne, należy natychmiast skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który podejmie decyzję o odpowiednim leczeniu.

 

Stosowanie wymienionych zasad znacznie zmniejsza ryzyko ukąszenia i zakażenia, jednak najpewniejszym sposobem ochrony przed kleszczowym zapaleniem mózgu jest szczepienie ochronne. Szczepienie to jest zalecane szczególnie dla osób narażonych na ryzyko zakażenia, takich jak pracownicy leśnictwa, wojskowi, funkcjonariusze służb mundurowych, rolnicy, turyści oraz uczestnicy obozów i kolonii.

 

KZM. Szczepienia

 

Dostępne są inaktywowane szczepionki przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, które stanowią skuteczną metodę ochrony przed tą groźną chorobą. Aby zapewnić pełną skuteczność szczepienia, zaleca się przyjęcie trzech dawek szczepienia pierwotnego oraz dawek przypominających co 3-5 lat. Wybór terminu szczepienia ma istotne znaczenie – szczepienie zimą lub wczesną wiosną pozwala na zabezpieczenie organizmu już od początku aktywności kleszczy, która trwa od kwietnia do października. Skuteczność szczepionek przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu jest wysoka, ponieważ na 100 szczepionych powyżej 95 osób wytwarza przeciwciała ochronne chroniące przed powikłaniami.

 

Jednakże istnieją pewne przeciwwskazania do szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu, takie jak reakcja anafilaktyczna po wcześniejszej dawce szczepionki, ostra choroba z gorączką oraz nasilona reakcja alergiczna na substancje pomocnicze zawarte w szczepionce. Po podaniu szczepionki mogą wystąpić również miejscowe niepożądane odczyny poszczepienne, takie jak przemijający ból, obrzęk, bolesność czy zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia. W niektórych przypadkach mogą pojawić się także odczyny uogólnione, takie jak przejściowy stan gorączkowy, ogólne osłabienie czy objawy grypopodobne. Wszelkie wątpliwości dotyczące szczepienia należy skonsultować z lekarzem.

 

 

Bibliografia:

Stacje sanitarno-epidemiologiczne: https://www.gov.pl/web/wsse-poznan/kleszczowe-zapalenie-mozgu

https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/kleszczowe-zapalenie-mozgu/

Szybka konsultacja:
Tabletka "dzień po" e-Recepta L4 Online
Najnowsze pytania pacjentów
Jakie badania powinnam wykonać? Czy to może być borelioza?
Brak gorączki, lekkie nudności tylko rano, ból i kucie wędrujące w stawach, skurcze mięśni, zmęczone ręce i nogi, lekkie bóle głowy, ale nie zawsze. W lipcu ugryzł mnie kleszcz, nie miałam żadnych objawów ani rumienia. Bóle zaczęły się po intensywnym świątecznym...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Konsultacja ze specjalistą chorób zakaźnych.
Jakie leczenie podjąć po ugryzieniu kleszczy?
W niedzielę w sierpniu spacerowałem po lesie, kilka rozcięć na nogach miałem i nic poza tym. We wtorek znalazłem na ciele trzy dojrzałe kleszcze i ponad 10 sztuk limf kleszcza. Przypominały one pieprzyki, ciężko było je dostrzec, ale ostatecznie udało się ostrożnie wyciągnąć. Wydawało się,...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna wizyta lekarska.
Czy to borelioza?
Od trzech tygodni mam na łydce rumień, który ciągle się powiększa, jest ciemnoczerwony w środku i ma ciemną obwódkę. Nie boli, nie swędzi, jest ciepły. Byłam ze zmianą u lekarza, który stwierdził, że nie jest to rumień po kleszczy, gdyż nie ma przejaśnienia po środku. Gdy...
Jakub Woźniak
lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zmianę należy ocenić wzrokowo - zapraszam na konsultacje online ze zdjęciem zmiany - wytłumaczę dokładnie wytyczne postępowania - specjalista medycyny rodzinnej lekarz Jakub Woźniak
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Należy wykonać test na obecność przeciwciał w klasie IgM oraz IgG i z wynikiem zgłosić się do lekarza.
Siniak oraz wysypka po kleszczu - czy jest to powód do niepokoju?
Miałem kleszcza na łydce, po usunięciu zostało coś bardzo małego. Minęły 3 dni i teraz dokoła rany pojawił się siniak żółtego koloru — sama rana jest czerwona dookoła. Czy mogłem dusić tak mocno, że zrobiłby mi się od tego siniak? Pojawiły się też malutkie czerwone...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana stacjonarna wizyta lekarska.
Marlena Kałużna
lekarz, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja stacjonarna u lekarza POZ.
Czy to borelioza?
Przeszło dwa tygodnie temu zauważyłem kleszcza w ciele, ile tam był tego nie wiem, ale ślad już był. Od 4 dni miewam bóle stawów i mięśni , zauważyłem odczucia jakby zakwasy no i gorączkuję. Pierwsza temperatura pokazała 37.3, po godzinie 38.5, a po niecałej godzinie 36, a...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja lekarska z wynikami przeciwciał p-ko boreliozie.
Czy może to być borelioza, bartonelloza albo bruceloza?
Jestem mężczyzną i mam 23 lata. Od około 6 miesięcy zmagam się z niezdiagnozowaną chorobą. Po kilkudniowym pobycie na obszarze wiejskim i kilkukrotnym ukąszeniu przez kleszcze zacząłem się czuć bardzo źle. Pojawiły się ostre objawy grypopodobne trwające około tygodnia. W tym czasie, zaczęły...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja u specjalisty chorób zakaźnych.
Trudne gojenie się rany po ukąszeniu kleszcza
W dniu 3 października wczepił się kleszcz w moją nogę poniżej łydki. Zauważyłam i wyjęłam go następnego dnia. Ślad po ukąszeniu to wypukłe zgrubienie o średnicy około 7 mm, które nie blednie mimo stosowania maści Diprogenta oraz dezynfekowania jodyną, propolisem. Lekarz rodzinny...
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Proszę wykonać badanie na obecność przeciwciał przeciwko krętkom borrelia sp. W przypadku wyniku dodatniego konieczne będzie włączenie antybiotyku.
Marcin Myszura
lekarz
Umów wizytę
Nie, rumień pokleszczowy ma swoje cechy o których tutaj nie ma mowy. Najpewniej to odczyn poukąszeniowy. Warto zrobić przeciwciała by być pewnym.
Pokaż więcej pytań więcej
CHCESZ ZADAĆ PYTANIE?
Musisz napisać jeszcze: 50 znaków.
Dziękujemy
Twoje pytanie zostało wysłane. Nasi specjaliści udzielają odpowiedzi zwykle do kilkunastu godzin od zadanego pytania. Wszystkie odpowiedzi zostaną wysłane na adres e‑mail, który podałeś w formularzu.
lub Umów się na konsultację

Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!

Lekarz online czeka na Ciebie
Umów wizytę
e-Recepta Przeziębienie Znajdź lekarza L4 L4 Umów wizytę