Niezależnie od wieku każdy z nas doświadczył bądź doświadczy uczucia kręcenia się w głowie. Możemy je odczuć, gdy zbyt szybko zmienimy pozycję naszego ciała, najczęściej z leżącej na stojącą. Przez kilka, kilkanaście sekund widzimy tzw. mroczki przed oczami, a obraz jest rozbiegany.
Zjawisko to nazywane jest hipotonią ortostatyczną i wynika z różnicy w poziomie ciśnienia tętniczego. Podczas tego gwałtownego ruchu, którym dla naszego ciała, przebywającego wcześniej w stanie spoczynku, jest wstanie, następuje skok ciśnienia.
Nasz wiek nie ma w tym wypadku żadnego znaczenia, ponieważ zawroty głowy przebiegają w taki sam sposób u dzieci oraz osób starszych. Jest to normalna reakcja naszego organizmu i jeśli nie powtarza się regularnie, i nie trwa długo, nie mamy powodów do zmartwień.
Czym są zawroty głowy?
Zawroty głowy wynikają z zaburzeń równowagi. Za utrzymanie równowagi naszego ciała, w głównej mierze odpowiada błędnik, czyli element ucha wewnętrznego.
Najogólniej zawroty głowy możemy podzielić na układowe i nieukładowe zawroty głowy.
- Układowe zawroty głowy – podczas ich trwania chory ma wrażenie, że wiruje względem otoczenia lub że to otoczenie porusza się ruchem okrężnym wokół niego
- Nieukładowe zawroty głowy – opisywane są przez osoby jako poczucie braku równowagi, stabilności, pewności podczas poruszania się oraz osuwającego się spod stóp podłoża
Jakie są najczęstsze przyczyny zawrotów głowy?
Poza wspomnianą sytuacją, kiedy zbyt szybko zmienimy pozycję naszego ciała, najczęściej za zawroty głowy odpowiedzialne są:
- choroba lokomocyjna;
- zaburzenia ogólnoustrojowe i narządowe:
- zaburzenia snu;
- wstrząśnienie mózgu;
- niedoczynność tarczycy;
- zaburzenia pracy OUN (Ośrodkowego Układu Nerwowego) oraz uszkodzenia w obrębie tego układu:
- zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej naszego organizmu – odwodnienie, niski poziom sodu i potasu;
- uszkodzenia oraz choroby narządu wzroku – np. diplopia, czyli podwójne widzenie, oczopląs;
- naczyniowe uszkodzenia układu nerwowego – poza zawrotami głowy występują tutaj również niedowłady, podwójne widzenie, zaburzenia czucia i mowy;
- skutki uboczne przyjmowanych leków – dotyczy to szczególnie osób starszych:
- zawroty głowy mogą być wywołane przez leki psychotropowe i antydepresyjne, przyjmowane w stanach lękowych, depresji, zaburzeniach dwubiegunowych, schizofrenii,
- silne leki przeciwbólowe oraz NLPZ (Niesteroidowe Leki Przeciwzapalne), np. kwas acetylosalicylowy,
- antybiotyki, najczęściej streptomycyna,
- leki przeciwdrgawkowe i uspokajające, przyjęte w zbyt dużych dawkach,
- leki przeciwzakrzepowe, szczególnie u osób po 65. roku życia,
- leki o działaniu adrenolitycznym,
- otogenne zawroty głowy – wynikają one z uszkodzenia lub procesów chorobowych w obrębie ucha wewnętrznego, gdzie umiejscowiony jest błędnik. Zaliczamy do nich:
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie trąbki Eustachiusza,
- zapalenie ucha zewnętrznego,
- zapalenie błony bębenkowej,
- zapalenia błędnika,
- perlak – guz ucha środkowego,
- nagromadzenie woskowiny usznej.
- choroba Méniere’a – zwana również wodniakiem błędnika lub wodniakiem endolimfatycznym. W obrębie błędnika błoniastego magazynuje się płyn( limfa), powodując wzrost ciśnienia wewnątrz ucha. Skutkiem są zawroty głowy, szumy uszne oraz problemy ze słuchem;
- nowotwory OUN;
- stwardnienie rozsiane;
- nowotwory mózgu.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Po pomoc lekarską powinniśmy udać się niezwłocznie, jeżeli zawroty głowy występują z nasiloną częstotliwością, mają wydłużony czas trwania, towarzyszą im wymioty, omdlenia oraz ból ucha. W zależności od potrzeb lekarz pierwszego kontaktu po przeprowadzeniu wywiadu może skierować pacjenta na dalszą diagnostykę neurologiczną lub laryngologiczną.
Podstawowymi badaniami podczas diagnozowania przyczyn zawrotów głowy są:
- badania laboratoryjne,
- badanie częstotliwości pracy serca – EKG,
- badanie laryngologiczne,
- rezonans magnetyczny głowy,
- tomografia komputerowa,
- badania okulistyczne,
- VNG – rejestrowanie ruchu gałek ocznych za pomocą wideokamery,
- elektronystagmografia – służy ocenie oczopląsu,
- elektroencefalografia – ma na celu ocenę pracy mózgu,
- USG tętnic szyjnych.
Na czym polega leczenie?
Leczenie może przyjmować różne formy i zależy głównie od diagnozy oraz przyczyn występowania objawów:
- leczenie mające na celu zmniejszenie objawów;
- stosuje się tutaj leki nootropowe, które wspomagają pracę mózgu – winpocetyna i pirecetam,
- leki będące antagonistami kanałów wapniowych – flunaryzyna, cynaryzyna- ich działanie polega na blokowaniu kanałów wapniowych oraz usprawnieniu procesów metabolicznych i mikrokrążenia,
- środki wspomagające krążenie mózgowe,
- neuroleptyki starszej generacji,
- klemastyna.
- leczenie mające na celu złagodzenie przyczyny objawów;
- najczęściej stosowana jest tutaj betahistyna – wpływa ona na układ histaminowy, poprawia krążenie w obrębie ślimaka, łagodzi zawroty głowy, nudności oraz wymioty. Jest lekiem stosowanym w leczeniu choroby Méniere´a;
- kinezyterapia – fizjoterapia, mająca na celu wyleczenie zawrotów głowy ruchem.
W łagodzeniu zawrotów głowy stosuje się również:
- preparaty ziołowe – zawierające wyciąg z miłorzębu japońskiego, jest on źródłem flawonoidów, które w naturalny sposób usprawniają mikrokrążenie oraz pracę mózgu,
- leki homeopatyczne – głównie w chorobie lokomocyjnej,
- leki przeciwhistaminowe – znajdują one zastosowanie w leczeniu choroby lokomocyjnej, oraz problemach z zasypianiem.
Jak radzić sobie z zawrotami głowy?
Warto poszukać pomocy specjalisty, gdy zauważymy, że zawroty głowy występują często lub towarzyszą im inne dolegliwości. Na co dzień, zadbajmy o odpowiednie nawodnienie naszego organizmu, zdrową dietę bogatą w żelazo oraz higienę snu.
Podczas zawrotów głowy warto przyjąć pozycję siedzącą lub oprzeć się o ścianę, co zapobiegnie ewentualnemu upadkowi. Osoby z predyspozycjami do zawrotów głowy powinny regularnie mierzyć ciśnienie tętnicze krwi, poziom glukozy we krwi oraz unikać gwałtownych zmian pozycji ciała. Osoby starsze powinny ograniczać schylanie się oraz na bieżąco, konsultować skutki uboczne przyjmowanych leków ze swoim lekarzem.