Utrata przyjemności z bycia rodzicem. Kogo dotyka wypalenie rodzicielskie?

Wypalenie rodzicielskie - co to takiego?

Rodzicielstwo mimo wielu pozytywnych odczuć jest równocześnie bardzo wymagającą i przy tym wyczerpującą rolą. Poziom stresu i długotrwałego zmęczenia może prowadzić do pojawienia się syndromu wypalenia rodzicielskiego.

Jest on nieco problematyczny ze względu, na jego przewlekły charakter, ponieważ rolę rodzica pełni się każdego dnia. Głównym objawem, zarazem najszybciej weryfikowanym jest wyczerpanie fizyczne, emocjonalne i psychiczne oraz utrata przyjemności z roli rodzica. Dana osoba częściej odczuwa takie emocje jak złość, irytacja, rozdrażnienie, smutek, dystansuje się od dziecka, wykonując określone czynności w sposób mechaniczny, bez nawiązywania więzi emocjonalnej - wyjaśnia Nikola Jabłońska.

Jak zauważa nasz ekspert, opiekun funkcjonuje w sposób nieefektywny i traci wiarę we własne możliwości jako rodzica.

Ponadto mogą pojawić się objawy somatyczne, nadużywanie alkoholu w celu redukcji napięcia, myśli ucieczkowe.

Przy odczuwaniu wypalenia rodzicielskiego często mamy do czynienia z poczuciem winy związanym z niesatysfakcjonującym pełnieniem roli rodzica, co prowadzi do spadku jego samooceny - dopowiada psycholog.

Syndrom DDD. Kiedy rodzina odciska piętno na dorosłym życiu

Co to jest wypalenie życiowe? Psycholog: stosuj 9 ważnych zasad

Rozwód rodziców. Jak przygotować się do rozmowy z dzieckiem?

Kryzys życiowy. Kiedy tracisz grunt pod nogami

Dobrostan psychiczny. Jak czerpać satysfakcję z codzienności?

Załamanie nerwowe. Kiedy organizm daje ci czerwoną kartkę

Wypalenie rodzicielskie - przyczyny

Zdaniem naszego eksperta przyczyny doświadczania wypalenia rodzicielskiego mogą być różne i obejmować zarówno cechy osobowościowe rodzica, sposoby funkcjonowania w społeczeństwie bądź czynniki środowiskowe.

Biorąc pod uwagę rodzinę jako system, składający się z poszczególnych podsystemów (dzieci, praca, szkoła), można uznać, iż podstawowym jej elementem jest system partnerski a satysfakcjonujące relacje prowadzą do efektywnego funkcjonowania całej rodziny. Jeżeli na tej płaszczyźnie odczuwamy trudności w zakresie porozumiewania się, braku dostarczanego wsparcia i zrozumienia, może to zwiększyć prawdopodobieństwo syndromu wypalenia - tłumaczy Nikola Jabłońska.

Rodzice mają poczucie odosobnienia. Nie tylko z uwagi braku wsparcia ze strony partnera. Nie funkcjonuje również system wsparcia w postaci wielopokoleniowych rodzin, gdzie dziadkowie przejmują część obowiązków związanych z opieką nad dziećmi.

Czynnikiem towarzyszącym syndromowi mogą być także wysokie wymagania społeczne, którym nie zawsze rodzice są w stanie sprostać. Dodatkowo wpływ mogą mieć: liczba posiadanych dzieci i ich wiek, choroba przewlekła rodzica lub dziecka.

Wypaleniu rodzicielskiemu sprzyja perfekcjonizm

Jak zauważa psycholog, doświadczaniu syndromu wypalenia rodzicielskiego sprzyjają cechy osobowościowe, przede wszystkim perfekcjonizm.

W sytuacji, gdy rodzic ma duże oczekiwania wobec siebie, partnera, jak i dziecka, a zmniejszenie ich bywa stresujące i trudne.

Ponadto neurotyczność przejawiająca się niestabilnością emocjonalną oraz reagowanie na dane sytuacje negatywnymi emocjami dodatkowo współdziała z syndromem.

Nasz ekspert wylicza także: trudność radzenia sobie ze stresem, silną potrzebę kontroli, a także nadmierne kierowanie się dobrem innych, kosztem siebie.

 Coraz więcej rodziców dotyka wypalenie

Temat wypalenia rodzicielskiego nie został dotychczas wnikliwie zbadany. Pierwsze doniesienia dotyczące wypalenia rodzicielskiego miały miejsce stosunkowo późno, bo dopiero w 2017 roku.

Dane z badań przeprowadzanych w Belgii w Instytucie Badań Psychologicznych szacują, iż 2 do 12% rodziców w populacji doświadcza wypalenia rodzicielskiego.

Są to jednak informacje sprzed okresu izolacji społecznej, które obecnie mogą być niejako wyższe, z racji pracy zdalnej rodziców, przymusowego pozostawania z dziećmi w domach,  powodowane zamknięciami przedszkoli, szkół. Opierając się na literaturze odnoszącej się do wypalenia rodzicielskiego w Polsce, 8% rodziców doświadcza omawianych trudności - zauważa Nikola Jabłońska.

Jak wynika z praktyki naszego eksperta, do gabinetu psychologa często zgłaszają się rodzice deklarujący problemy wychowawcze, jednak u większości potrzeba jest kilku konsultacji, poradnictwa, zyskania nowych, efektywnych narzędzi do pracy z dzieckiem, a doświadczanie negatywnych odczuć powoli się normuje.

Takich, u których obserwuje się wszelkie objawy wypalenia rodzicielskiego, jest stosunkowo mniej, natomiast obserwowano ich wzrost podczas okresu izolacji.

Pomoc psychologiczna

Setki lekarzy i specjalistów w jednym miejscu.

Sprawdź!

Jak sobie z nim poradzić z wypaleniem rodzicielskim?

Najważniejszym etapem radzenia sobie z wypaleniem rodzicielskim będzie zauważenie u siebie wyżej opisanych trudności.

Należy pamiętać, iż mamy prawo do wszelkich odczuwanych emocji, a bycie rodzicem jest wymagającym wyzwaniem. Jednak nie zapominajmy, by racjonalnie podchodzić do tego zadania. Spełnianie podstawowych potrzeb, takich jak: fizjologia, wartościowe posiłki, sen jest warunkiem koniecznym do odpowiedniego funkcjonowania - zauważa Nikola Jabłońska.

Zadbanie o siebie i zyskanie przestrzeni od dziecka, jest jak najbardziej naturalne, normalne i każdy rodzic ma do tego prawo.

Brak pomysłu na zabawę, spędzenie popołudnia na kanapie czy odgrzanie kupnego obiadu, nie czyni nas złym i niekompetentnym rodzicem - podkreśla nasz ekspert.

I jak dodaje, pomocne może być również opanowanie technik relaksacyjnych, dbanie o własne zainteresowania, podtrzymywanie kontaktów towarzyskich oraz szukanie wsparcia w partnerze. 

Wypalenie rodzicielskie. Kiedy poprosić o pomoc?

Jeżeli trudności utrzymują się od co najmniej 3 miesięcy i powodują znaczne utrudnienie funkcjonowania w środowisku rodzinnym, należy udać się do specjalisty. Gdzie się szukać pomocy?

Możemy kierować się do psychologa pracującego w poradni psychologiczno - pedagogicznej, rodzinnej, jak również placówek służby zdrowia lub szkół, przedszkoli - podpowiada nasz ekspert.

Specjalista porządkuje zdobyte informacje dotyczące życia rodziny, jej funkcjonowania, obowiązujących zasad, określa trudne, problematyczne sytuacje. Ma na celu znalezienie jak najlepszej formy pomocy, na przykład poprzez psychoedukację (wyjaśniając poszczególne fazy cyklu życia rodzinnego, uwzględniając napotykane w danych momentach trudności rozwojowe typowe dla danego okresu), udzielanie informacji zwrotnych, naukę potrzebnych narzędzi i mechanizmów do poprawy funkcjonowania rodziny,, a przede wszystkim udziela potrzebnego wsparcia.

Pamiętajmy, by nie bagatelizować problemu, ponieważ brak jakiejkolwiek reakcji może prowadzić do poważniejszych konsekwencji dla zdrowia rodzica - podkreśla psycholog.