Trauma poporodowa. Gdy kobiety nie chcą więcej dzieci

Trauma poporodowa dotyka kobiet i mężczyzn

Czym jest trauma poporodowa? To złożony zespół objawów, który silnie wpływa na funkcjonowanie codzienne osoby, która jej doświadczyła.

Zazwyczaj spowodowana jest trudnym, długim lub skomplikowanym i niebezpiecznym porodem, który odbiega od wyobrażenia osoby, która go przeżyła - wyjaśnia Maja Pisarek.

Trauma to w rozumieniu psychologii rana po trudnym zdarzeniu, przekraczającym możliwości poznawcze i emocjonalne jednostki.

Może jej doświadczyć zarówno kobieta jak i mężczyzna. Definicja zdarzenia traumatycznego zakłada, że może ona powstać przy bezpośrednim lub pośrednim udziale w zdarzeniu osoby - zauważa nasz ekspert.

Trauma jest więc konsekwencją trudnego zdarzenia, w tym wypadku mowa o porodzie, którego przebieg wykroczył poza możliwości poznawcze osób w nim uczestniczących.

Może dotyczyć zarówno zagrożenia życia matki czy dziecka jak i samego procesu porodowego, który odbiega od standardowego wyobrażenia o nim. Kobiety z objawami zaburzeń potraumatycznych mówią nie tylko o dramatyzmie walki o życie dziecka, ale także o podejściu osób z personelu medycznego, o odczłowieczeniu i braku prawidłowej opieki w sytuacji, kiedy były one absolutnie zależne od pomocy osób trzecich. Stan zagrożenia, lęku, umniejszenia przeżywanych emocji wpływa na powstanie właśnie traumy, czyli rany - wylicza psycholog.

Określa się, że nawet 6 % kobiet może borykać się z objawami traumy porodowej. Dane te jednak są orientacyjne, ponieważ wiele kobiet nie zgłasza się po pomoc, twierdząc, że objawy nie odbiegają od normalnych reakcji na sytuację kryzysową. Jeszcze trudniej jest z danymi dotyczącymi mężczyzn, którzy w ogóle praktycznie nie docierają z taką trudnością do specjalisty.

Jak zauważa nasz ekspert, trauma poporodowa nie jest wyróżniona w konkretny sposób w klasyfikatorze chorób i zaburzeń i podlega pod ogólne pojęcie przeżyć traumatycznych.

Trauma i jej długofalowe skutki

Gorączka połogowa. Wymaga szybkiej diagnozy i leczenia

Kiedy do psychiatry? Kiedy do psychologa? Kiedy do psychoterapeuty? Rozwiewamy wątpliwości

Ataki paniki - jak pomóc sobie i bliskim?

Konsekwencje dramatycznych przeżyć z sali porodowej

Przyczyną traumy poporodowej mogą być między innymi:

• nieprawidłowo przebiegający poród,
• nagła interwencja lekarska spowodowana zagrożeniem życia,
• nagła decyzja o cesarskim cięciu,
• zatrzymanie akcji porodowej,
• długi i bolesny poród,
• narzucenie pozycji rodzenia,
• unieruchomienie,
• masaż szyjki,
• wyciskanie dziecka,
• nieprawidłowe zaopiekowanie emocjonalne na sali porodowej,
• brak wsparcia i zrozumienia ze strony personelu,
• brak osoby bliskiej na sali porodowej,
• brak poczucia kontroli w sytuacji porodu, niemożność zatrzymania porodu, odpoczynku.

Nasz ekspert zauważa ponadto, że trauma dotyka silniej osoby, które we wcześniejszym okresie wykazywały obniżony nastrój, są osobami wysokolękowymi, mają predyspozycje do nieradzenia sobie w trudnych sytuacjach.

Dodatkowo, jeżeli w momencie porodu nie mają odpowiednich zasobów w postaci wsparcia, motywacji wewnętrznej czy obniżonej siły, afektu będą trudniej i głębiej przeżywać to zdarzenie - podkreśla Maja Pisarek.

Zespół Stresu Pourazowego po porodzie

Jedną z konsekwencji traumy jest Zespół Stresu Pourazowego (PTSD), który jest najczęstszym zaburzeniem powstałym u osób po tego typu przeżyciach.

PTSD daje szereg objawów, a najczęściej są to:

• zaburzenia snu i obniżony afekt,
• ponowne odtwarzanie sytuacji traumatycznej (flash-back),
• ruminacje (obsesyjne myśli negatywne),
• silne reakcje stresowe lub ataki paniki w sytuacjach przypominających poród, zazwyczaj wywołane trigerem (bodźcem aktywizującym), np. wizyta w szpitalu, zapach przypominający szpital, wizyta u ginekologa, etc.,
• zatrzymanie laktacji,
• trudność w nawiązaniu więzi z dzieckiem,
• wycofanie z sytuacji społecznych,
• wycofanie w sferze seksualnej.

Nadopiekuńczość i wychowywanie dziecka w lęku

Psycholog Maja Pisarek zwraca uwagę, na trudności jakie trauma może powodować w codziennym życiu.

Wpływa na nasze myślenie o sobie jako o kimś nieprawidłowym - nie umiałam urodzić jak wszystkie inne kobiety, nie umiałem pomóc partnerce, jestem słabym facetem. Może doprowadzić także do trudności zarówno w staraniu się o kolejne potomstwo jak i w samych relacjach między partnerami oraz w relacjach z dzieckiem.

Rodzice po porodach traumatycznych, gdzie życie dziecka było zagrożone, często zmagają się z silną nadopiekuńczością, osłanianiem dziecka przed trudnościami życia codziennego. W konsekwencji wychowują dziecko w lęku, co może skutkować lękiem w eksplorowaniu świata przez samo dziecko - tłumaczy nasz ekspert.

Ponadto obniżony nastrój może prowadzić do stanu depresyjnego, a w konsekwencji do rozwinięcia się całego spektrum zaburzeń depresyjnych czy lękowych. Nieleczona depresja z kolei może prowadzić do utrwalenia się nieprawidłowych wzorców funkcjonowania lub nawet do myśli samobójczych i samobójstwa.

Trauma poporodowa. Terapia EMDR

Jakie są metody leczenia traumy poporodowej? Psycholog wyjaśnia:

Na ten moment najskuteczniejszą znaną mi metodą pracy z traumą jest EMDR, czyli bilateralna stymulacja gałek ocznych. Terapia polegająca na zmianie przekonań na własny temat, zmianie natężenia emocjonalnego związanego ze zdarzeniem traumatycznym.

Istnieją także inne metody pracy, jak Somatic Experience, metoda przedłużonej ekspozycji, przetwarzaniem poznawczym. W niektórych przypadkach będzie konieczne wsparcie farmakologiczne, czyli wizyta u psychiatry. Dzięki temu leczenie może być bardziej kompleksowe, a osoby straumatyzowane nie będą podlegały ponownym negatywnym odczuciom.

W moim gabinecie praca metodą EMDR jest najczęściej stosowana. Dużą wagę także przykładam do opracowania zasobów osoby, tak, aby w trakcie przetwarzania miała silne podłoże do udźwignięcia trudnych wspomnień - dodaje.

Niestety ciągle zbyt rzadko mówi się o zaburzeniach około traumatycznych - przyznaje nasz ekspert - co skutkuje nie podejmowaniem terapii bezpośrednio po wydarzeniu. Dochodzi wtedy do utrwalenia się nieprawidłowych sposobów reagowania i radzenia sobie z odczuwanymi emocjami, usztywnia się myślenie na temat zdarzenia.

Wszystko to w późniejszym czasie wpływa na pogłębienie się objawów lub na kompletne wycofanie się z niektórych sfer życiowych - zauważa Maja Pisarek.