Odma opłucnowa – czym jest i co ją wywołuje?

Jakie są przyczyny odmy?

• urazy lub przebicie klatki piersiowej,
• następstwo palenia tytoniu,
• pęknięcie pęcherzyków płucnych spowodowane silnym kaszlem,
• przebicie do jamy opłucnej, jako następstwo innych zabiegów chirurgicznych,
• pęknięcie do jamy gruźliczej,
• może wystąpić bez konkretnej przyczyny, szczególnie u wysokich i szczupłych osób.

ARDS. Przyczyny i objawy ostrej niewydolności oddechowej

Czy polipy nosa są groźne dla zdrowia? Laryngolog odpowiada

Zadyszka. Kiedy brak tchu powinien wzbudzić niepokój?

Czkawka. Zdziwisz się, co może pomóc na czkawkę

Zapalenie oskrzeli - jak je rozpoznać?

Efedryna – kiedy stosujemy efedrynę?

Jakie są objawy odmy?

Objawy odmy są bardzo charakterystyczne. Najczęściej odczuwany jest silny, uciskający ból klatki piersiowej, uniemożliwiający wykonanie pełnego oddechu. Oddech jest płytki i świszczący. Szybko narasta duszność.

Objawy mogą nasilać się wskutek gwałtownego kaszlu lub wysiłku fizycznego. Towarzyszy im również nadmierna potliwość, przyspieszenie tętna, bladość skóry i ogólne osłabienie.

Odmie towarzyszyć mogą również omdlenia, wynikające z niedotlenienia organizmu, sinica centralna i poszerzenie naczyń żylnych.

Odma jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, dlatego, jeżeli u pacjenta występują powyższe objawy, należy jak najszybciej interweniować, udać się na oddział ratunkowy lub skonsultować z lekarzem. 

Opisane wyżej objawy dotyczą odmy o pokaźnych rozmiarach, bardzo często zdarza się, że niewielka odma, powstała na skutek kaszlu wchłania się sama i nie daje żadnych niepokojących symptomów.

Jak dzieli się odmę?

Ze względu na rodzaj powstania, odmę opłucną możemy podzielić na odmę opłucnową:  

• jatrogenną – pojawia się jako powikłanie po zabiegach chirurgicznych w obrębie klatki piersiowej,
• samoistną – może wystąpić na skutek pęknięcia pęcherzyków płucnych, spowodowanych kaszlem lub paleniem tytoniu,
• pourazową – kiedy dochodzi do mechanicznego uszkodzenia klatki piersiowej i przerwania jej powłok.

Ze względu na mechanizm powstania odmy wyróżniamy odmę opłucnową:

• zamkniętą – w jej przebiegu powietrze dostaje się jednorazowo do jamy opłucnowej i może się samoistnie wchłonąć lub jeżeli jego ilość jest za duża, można zastosować punkcję,
• otwartą – powietrze dostaje się do jamy opłucnowej przez otwór w klatce piersiowej, stan ten bezpośrednio zagraża zdrowiu i życiu,
• wentylową – polega na tym, że z każdym oddechem powietrze jest zasysane do jamy opłucnowej, natomiast nie może się stamtąd wydostać, odma powiększa się z każdym oddechem, prowadząc do zapadania płuca, powstaje na skutek postrzału lub innego urazu, który przebił powłoki opłucnej.

Ze względu na wielkość odmę opłucną dzielimy na:

• małą – wynoszącą poniżej 2 cm, jest to najczęściej odma samoistna zamknięta, która wchłania się sama,
• dużą – powyżej 2 cm.

Jak diagnozuje się odmę?

Ponieważ odma daje charakterystyczne objawy, bardzo często do jej zdiagnozowania wystarczy wywiad lekarski i badanie palpacyjne. W dalszej i bardziej szczegółowej diagnostyce stosuje się badanie USG powłok brzusznych, tomografię komputerową czy RTG klatki piersiowej, mają one wykazać skupiska nagromadzonego powietrza.

Dodatkowymi badaniami może być gazometria i pulsoksymetria, które mają określić wysycenie krwi tlenem, a także badanie EKG serca, które wykaże nieprawidłowości w jego pracy, mogące wynikać z niedotlenienia.

Jak leczy się odmę?

Leczenie zależy od rodzaju zdiagnozowanej odmy, jej wielkości oraz sposobu, w jaki powstała. Niewielka odma bardzo często wchłania się sama i nie wymaga ingerencji z zewnątrz. W przypadku odmy zamkniętej niewielkich rozmiarów bardzo często wystarczą ćwiczenia oddechowe i odpoczynek w pozycji leżącej, trwający kilka dni.

W przypadku odmy większych rozmiarów wykonuje się aspiracje z pomocą strzykawki, podczas której odciąga się powietrze znajdujące się w opłucnej.

W wypadku odmy opłucnej otwartej bardzo duże znaczenie ma zamienienie jej w odmę zamkniętą, za pomocą sterylnego opatrunku.

Inną metodą jest drenaż jamy opłucnej, założony dren generuje ujemne ciśnienie, dzięki czemu powietrze jest stopniowo usuwane.

W wypadku nawracającej odmy najczęściej wykonuje się torakotomię, w celu uzyskania dostępu do narządów znajdujących się wewnątrz klatki piersiowej i usunięcia szkód wywołanych odmą.

Pacjent, po ingerencji chirurgicznej może wymagać leczenia tlenoterapią. Wymagane są również badania kontrolne po upływie 3-4 tyg. od usunięcia odmy.

Odma jest przeciwwskazaniem do nurkowania oraz podróżowania samolotem (przynajmniej 6 tyg. po przebytej odmie należy powstrzymać się od podróży tym środkiem transportu). Zaleca się również unikanie palenia tytoniu jako środka zapobiegawczego. Palenie w przebiegu odmy będzie pogłębiało jej stan, a w przyszłości może na nowo ją wywołać.