Odma opłucnowa – czym jest i co ją wywołuje?

Jakie są przyczyny odmy?

• urazy lub przebicie klatki piersiowej,
• następstwo palenia tytoniu,
• pęknięcie pęcherzyków płucnych spowodowane silnym kaszlem,
• przebicie do jamy opłucnej, jako następstwo innych zabiegów chirurgicznych,
• pęknięcie do jamy gruźliczej,
• może wystąpić bez konkretnej przyczyny, szczególnie u wysokich i szczupłych osób.

Angina. Dlaczego nie należy jej lekceważyć?

Zapalenie oskrzeli - jak je rozpoznać?

Efedryna – kiedy stosujemy efedrynę?

Ból gardła podczas przełykania śliny – jak sobie z nim radzić?

Zapalenie zatok - przyczyny, objawy, leczenie

Jak działa ultradźwiękowy nawilżacz powietrza? Podpowiadamy!

Jakie są objawy odmy?

Objawy odmy są bardzo charakterystyczne. Najczęściej odczuwany jest silny, uciskający ból klatki piersiowej, uniemożliwiający wykonanie pełnego oddechu. Oddech jest płytki i świszczący. Szybko narasta duszność.

Objawy mogą nasilać się wskutek gwałtownego kaszlu lub wysiłku fizycznego. Towarzyszy im również nadmierna potliwość, przyspieszenie tętna, bladość skóry i ogólne osłabienie.

Odmie towarzyszyć mogą również omdlenia, wynikające z niedotlenienia organizmu, sinica centralna i poszerzenie naczyń żylnych.

Odma jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, dlatego, jeżeli u pacjenta występują powyższe objawy, należy jak najszybciej interweniować, udać się na oddział ratunkowy lub skonsultować z lekarzem. 

Opisane wyżej objawy dotyczą odmy o pokaźnych rozmiarach, bardzo często zdarza się, że niewielka odma, powstała na skutek kaszlu wchłania się sama i nie daje żadnych niepokojących symptomów.

Jak dzieli się odmę?

Ze względu na rodzaj powstania, odmę opłucną możemy podzielić na odmę opłucnową:  

• jatrogenną – pojawia się jako powikłanie po zabiegach chirurgicznych w obrębie klatki piersiowej,
• samoistną – może wystąpić na skutek pęknięcia pęcherzyków płucnych, spowodowanych kaszlem lub paleniem tytoniu,
• pourazową – kiedy dochodzi do mechanicznego uszkodzenia klatki piersiowej i przerwania jej powłok.

Ze względu na mechanizm powstania odmy wyróżniamy odmę opłucnową:

• zamkniętą – w jej przebiegu powietrze dostaje się jednorazowo do jamy opłucnowej i może się samoistnie wchłonąć lub jeżeli jego ilość jest za duża, można zastosować punkcję,
• otwartą – powietrze dostaje się do jamy opłucnowej przez otwór w klatce piersiowej, stan ten bezpośrednio zagraża zdrowiu i życiu,
• wentylową – polega na tym, że z każdym oddechem powietrze jest zasysane do jamy opłucnowej, natomiast nie może się stamtąd wydostać, odma powiększa się z każdym oddechem, prowadząc do zapadania płuca, powstaje na skutek postrzału lub innego urazu, który przebił powłoki opłucnej.

Ze względu na wielkość odmę opłucną dzielimy na:

• małą – wynoszącą poniżej 2 cm, jest to najczęściej odma samoistna zamknięta, która wchłania się sama,
• dużą – powyżej 2 cm.

Jak diagnozuje się odmę?

Ponieważ odma daje charakterystyczne objawy, bardzo często do jej zdiagnozowania wystarczy wywiad lekarski i badanie palpacyjne. W dalszej i bardziej szczegółowej diagnostyce stosuje się badanie USG powłok brzusznych, tomografię komputerową czy RTG klatki piersiowej, mają one wykazać skupiska nagromadzonego powietrza.

Dodatkowymi badaniami może być gazometria i pulsoksymetria, które mają określić wysycenie krwi tlenem, a także badanie EKG serca, które wykaże nieprawidłowości w jego pracy, mogące wynikać z niedotlenienia.

Jak leczy się odmę?

Leczenie zależy od rodzaju zdiagnozowanej odmy, jej wielkości oraz sposobu, w jaki powstała. Niewielka odma bardzo często wchłania się sama i nie wymaga ingerencji z zewnątrz. W przypadku odmy zamkniętej niewielkich rozmiarów bardzo często wystarczą ćwiczenia oddechowe i odpoczynek w pozycji leżącej, trwający kilka dni.

W przypadku odmy większych rozmiarów wykonuje się aspiracje z pomocą strzykawki, podczas której odciąga się powietrze znajdujące się w opłucnej.

W wypadku odmy opłucnej otwartej bardzo duże znaczenie ma zamienienie jej w odmę zamkniętą, za pomocą sterylnego opatrunku.

Inną metodą jest drenaż jamy opłucnej, założony dren generuje ujemne ciśnienie, dzięki czemu powietrze jest stopniowo usuwane.

W wypadku nawracającej odmy najczęściej wykonuje się torakotomię, w celu uzyskania dostępu do narządów znajdujących się wewnątrz klatki piersiowej i usunięcia szkód wywołanych odmą.

Pacjent, po ingerencji chirurgicznej może wymagać leczenia tlenoterapią. Wymagane są również badania kontrolne po upływie 3-4 tyg. od usunięcia odmy.

Odma jest przeciwwskazaniem do nurkowania oraz podróżowania samolotem (przynajmniej 6 tyg. po przebytej odmie należy powstrzymać się od podróży tym środkiem transportu). Zaleca się również unikanie palenia tytoniu jako środka zapobiegawczego. Palenie w przebiegu odmy będzie pogłębiało jej stan, a w przyszłości może na nowo ją wywołać.