Nadczynność tarczycy – czym jest spowodowana?

Nadczynność tarczycy jest jedną z najczęściej występujących chorób tarczycy. Dotyka głównie kobiet między 20. a 40. rokiem życia, u mężczyzn i dzieci występuje rzadko, a ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem. 

Czym jest tarczyca?

Tarczyca jest małym narządem w kształcie motyla, umiejscowionym u podstawy szyi. Chociaż jest niewielka, odgrywa wiele kluczowych roli dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Odpowiedzialna jest za produkcję dwóch hormonów T3 (trójjodotyronina)  i T4 (tyroksyny), wytwarza je pod wpływem jodu, który dostarczany jest z pożywienia.

Zapalenie tarczycy. Od bakterii po Hashimoto

Niedoczynność tarczycy - jakie są jej przyczyny?

Jakie są funkcje tarczycy?

Hormony, które uwalnia tarczyca, wpływają na metabolizm organizmu, a także sposób zużywania przez niego energii.

Poza tym, hormony uwalniane przez tarczycę kontrolują:

• prawidłowe oddychanie,
• prawidłową pracę centralnego i obwodowego układu nerwowego,
• masę ciała,
• pracę mięśni,
• poziom cholesterolu,
• cykle miesiączkowe,
• temperaturę ciała.

Jakie są objawy nadczynności tarczycy?

O zbliżającym się przełomie tarczycowym może świadczyć:

• narastająca bezsenność,
• drżenie mięśni i rąk,
• gorączka,
• wymioty i biegunka.

W późniejszej fazie pojawia się często tachykardia, nadmierna potliwość prowadząca do odwodnienia oraz apatia i nadmierna bezsenność.

Najczęściej występujące objawy to:

• uczucie gorąca,
• utrata wagi, pomimo wzmożonego apetytu,
• podwyższona temperatura ciała,
• wzmożona potliwość,
• uczucie niepokoju, rozdrażnienia,
• drżenie rąk,
• przyspieszenie czynności serca, kołatanie serca,
• wypadanie włosów,
• zaburzenia widzenia typowe dla Gravesa i Basadova - wytrzeszcz oczu, podwójne widzenie,
• zaburzenia miesiączkowania,
• niepłodność,
• osłabienie siły mięśniowej.

Objawy mogą być bardzo różne, u osób starszych często występują dodatkowo objawy związane z układem krążenia. Może pojawić się migotania przedsionków i niewydolność krążeniowa.

Rodzaje nadczynności tarczycy

Nadczynność tarczycy możemy podzielić na:

• jawną - nadmiar hormonów tarczycowych ma bezpośredni wpływ na samopoczucie pacjenta, jest również widoczny w badaniach laboratoryjnych,
• subkliniczną - poziom hormonów tarczycy jest prawidłowy, natomiast poziom TSH zdecydowanie zmniejszony, ta forma choroby ma często utajoną formę i może nie dawać żadnych objawów.

Jakie są przyczyny nadczynności tarczycy?

• Choroba Gravesa-Basedova - jest chorobą autoimmunologiczną, w przebiegu, której przeciwciała organizmu pobudzają tarczycę do produkcji hormonów,
• wole guzkowe toksyczne - powstają w wyniku niedostatecznej ilości jodu,
• poporodowe zapalenie tarczycy,
• gruczolak przysadki,
• podostre zapalenie tarczycy,
• nadmiar alfa HCG,
• przedawkowanie hormonów tarczycy.

Jak diagnozuje się nadczynność tarczycy?

W celu zdiagnozowania nadczynności tarczycy wykonuje się laboratoryjne badanie poziomu hormonów tarczycowych. Wynik interpretuje lekarz rodzinny i zależnie od jego wyniku zlecia dodatkowe badanie laboratoryjne hormonu TSH. Jeśli u pacjenta zdiagnozowana zostanie ostra nadczynność tarczycy poddawany jest on hospitalizacji.

Badaniami pomocniczymi, poza określeniem poziomu hormonów będą:

• USG tarczycy,
• badania przeciwciał przeciwtarczycowych, szczególnie przeciwciał anty-TSH, wysoki poziom anty-TSH-anty-TSHR świadczy o chorobie Gravesa i Basadova,
• BACC - biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy,
• scyntygrafia tarczycy.

Nadczynność tarczycy w ciąży może przyczyniać się do poronień i przedwczesnych porodów. Nadczynność u matki spowodowana chorobą Gravesa-Basadova, może wywołać również wystąpienie przełomu tarczycowego u noworodka. 

Na czym polega leczenie nadczynności tarczycy?

Jeśli pacjent zaobserwuje u siebie objawy nadczynności tarczycy, powinien zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. Pierwszym krokiem do unormowania wydzielania hormonów tarczycy jest ograniczenie stresu pacjenta oraz ograniczenie emocji, pacjent potrzebuje spokoju i czasu. Drugim warunkiem sukcesu leczenia, jest jego systematyczność.

Leczenie może odbywać się na trzy różne sposoby:

• farmakologicznie,
• jodem promieniotwórczym,
• operacyjnie.

Leczenie nadczynności tarczycy zależy w dużej mierze od:

• wieku chorego,
• przyczyny choroby,
• stopnia jej nasilenia,
• innych chorób współistniejących.

Nieleczona nadczynność tarczycy może prowadzić do udarów mózgu, zawałów serca, migotania przedsionków, złamań kości.

W leczeniu nadczynności tarczycy stosuje się leki przeciwtarczycowe – tyreostatyki. Należą do nich tiamazol i propylotiouracyl. Ich działanie polega na hamowaniu oraz łagodzeniu nadaktywności hormonów tarczycy i daje pierwsze efekty po 2-4 tyg. terapii.

Jak wyglądają działania profilaktyczne?

W zapobieganiu nadczynności tarczycy najważniejszym działaniem jest przyjmowanie dodatkowych dawek jodu oraz unikanie palenia.

Kobiety w okresie ciąży oraz karmienia szczególnie powinny dostarczać dodatkową ilość jodu, w postaci suplementów oraz spożywając pokarmy bogate w jod.