Mononukleoza zakaźna – czy istnieje szansa trwałego wyleczenia?

Mononukleoza - definicja

Mononukleoza to choroba zakaźna, która jest wywołana przez wirus Epsteina i Barr (EBV). Jej jedynym rezerwuarem są ludzie, a do zakażenia dochodzi w wyniku kontaktu ze śliną, a także przez przetaczanie krwi czy przeszczepianie narządów. Co ważne, rzadko zarazić się można drogą kropelkową. Za wrota zakażenia (miejsce gdzie wirus przedostaje się do organizmu) uznaje się jamę nosowo-gardłową. Zwykle do transmisji wirusa dochodzi poprzez pocałunki, picie z tej samej szklanki, a u dzieci najczęstszą drogą jest zarażenie przez zanieczyszczone śliną zabawki. Chorują przeważnie młodzi dorośli, dzieci po 4. roku życia oraz młodzież, rzadko niemowlęta i osoby po 40. roku życia. Patogen ten posiada zdolność do zakażania człowieka na całe życie. Występuje okresowa reaktywacja z wydalaniem w płynach ustrojowych, tj. ślina czy wydzielina dróg oddechowych.

Zarażać mogą:

• chorzy,
• osoby w czasie rekonwalescencji po chorobie (ozdrowieniec może zarażać od kilku do kilkunastu miesięcy po przechorowaniu, okresowo do końca życia wydala wirusa w ślinie),
• pacjenci przechodzący zakażenie bezobjawowo,
• nosiciele wirusa,
• pacjenci w okresie wylęgania wirusa (który trwa 30-50 dni, przenika do ślinianek i tam się mnoży).

Ospa wietrzna. Pediatra tłumaczy jak pielęgnować wysypkę

Grypa sieje spustoszenie. Polacy nie chcą się szczepić

Angina. Dlaczego nie należy jej lekceważyć?

Półpasiec – jakie są objawy i skutki tej zakaźnej choroby?

Grzybica skóry - rodzaje, objawy, zapobieganie

Żółtaczka – czym jest i co ją wywołuje?

Objawy mononukleozy

Pierwsze, niecharakterystyczne objawy:

• pogorszenie samopoczucia,
• apatia,
• ból głowy,
• bóle mięśniowe,
• dreszcze,
• osłabiony apetyt - są to tzw. objawy zwiastunowe, trwają ok. 1-2 tyg.

Po tym czasie typowo ujawnia się gorączka (może utrzymywać się nawet miesiąc) i zapalenie gardła i migdałków, którym towarzyszą:

• silny ból gardła,
• powiększenie migdałków ze współistniejącym wysiękiem,
• powiększenie węzłów chłonnych (zwłaszcza na szyi, ale charakterystyczna jest uogólniona limfadenopatia, węzły są tkliwe, sprężyste, przesuwalne względem podłoża, powiększenie może utrzymywać się nawet do 6 miesięcy),
• nieprzyjemny zapach z ust,
• wybroczyny na podniebieniu.

Mononukleoza zakaźna a angina paciorkowcowa

Mononukleozę należy różnicować z anginą paciorkowcową, bowiem za sprawą wyżej wymienionych objawów ich początkowy przebieg jest zbliżony. Jakie więc objawy są charakterystyczne wyłącznie dla mononukleozy zakaźnej?

• Powiększenie śledziony,
• zapalenie wątroby (zwykle także powiększenie, ale rzadko z żółtaczką),
• obrzęk powiek, nasady nosa i łuków brwiowych (najczęściej u dzieci),
• owrzodzenia i nadżerki narządów płciowych (u młodych dorosłych),
• wysypki skórne (podobne do tych występujących w przebiegu odry lub różyczki).

Obserwujesz u siebie niepokojące objawy i nie masz pewności czy to zwykłe przeziębienie czy coś poważniejszego? Umów się na wizytę online - bez wychodzenia z domu i skonsultuj symptomy z lekarzem rodzinnym. Lekarz online ma też możliwość wystawienia e-Recepty.

Wysypka skórna w przebiegu mononukleozy zakaźnej

Objaw ten występuje stosunkowo rzadko, pojawia się w 2 tygodniu choroby, przede wszystkim w okolicy tułowia. Ze względu na przebieg zbliżony do anginy, która jest schorzeniem o podłożu bakteryjnym, często jako lek pierwszego rzutu podaje się antybiotyk, np. ampicylinę, amoksycylinę lub cefalosporyny. Za objaw charakterystyczny uznaje się ujawnienie osutki plamistogrudkowej, swędzącej, która pojawia się w ok. 10 dni po zażyciu pierwszej dawki leku. Wysypka ta rozsiewa się na większą powierzchnię ciała - na kończyny, twarz, a także małżowiny uszne. Obejmuje skórę oraz błony śluzowe.  Prawdopodobnie wywołują ją powstałe kompleksy immunologiczne.

Diagnozowanie mononukleozy

Podstawą w diagnozowaniu mononukleozy są objawy kliniczne wymienione wcześniej, czyli te sugerujące anginę, a także charakterystyczne wyłącznie dla tej choroby, tj. powiększenie śledziony, wątroby czy obrzęk powiek.

W badaniu krwi pomocne będą:

• wykrywanie przeciwciał anty-EBNA (przy ujemnych przeciwciałach anty-EBNA i dodatnich anty-VCA IgM stwierdzamy świeże zakażenie),
• wykrywanie DNA EBV,
• odczyn Paula-Bunnella-Davidsohna (wykrywanie przeciwciał heterofilnych aglutynujących z krwinkami baranimi, zazwyczaj ujemny u dzieci),
• podwyższona liczba leukocytów,
• wzmożona aktywność aminotransferaz,
• podwyższony poziom CRP.

Leczenie mononukleozy

Kuracja mononukleozy zakaźnej opiera się głównie na leczeniu objawowym. W przypadku gorączki, uciążliwych bólów głowy czy mięśni i stawów zaleca się stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych, np. paracetamol, ibuprofen. Jeśli wystąpi nadmierna obturacja górnych dróg oddechowych podaje się glikokortykosteroidy. Ponadto wskazany jest odpoczynek, unikanie wzmożonej aktywności fizycznej (istnieje ryzyko pęknięcia śledziony). Może okazać się, że chory będzie wymagał specjalistycznej opieki w warunkach szpitalnych, jeśli dojdzie do nadmiernego powiększenia śledziony lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia (duszności, odwodnienie). Nie zaleca się wprowadzania do terapii leków przeciwwirusowych, chyba że mamy do czynienia z zespołem limfoproliferacyjnym.

Infekcja ta należy do chorób samoograniczających się, której objawy ustępują w 2-3 miesiące. Osoba po przechorowaniu uzyskuje trwałą odporność, ale mimo to wciąż okresowo może zarażać wydalając w ślinie i innych wydzielinach wirusa.

Powikłania po przechorowaniu

Przebieg tej choroby jest rzadko powikłany, ale jeśli występuje, to mogą to być objawy tj.:

• wtórne zakażenia bakteryjne,
• pęknięcie śledziony,
• zapalenie wątroby
• małopłytkowość,
• niedokrwistość,
• zapalenie osierdzia,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• obturacja dróg oddechowych.