Dni płodne i niepłodne. W których dniach cyklu najlepiej starać się o dziecko?

Cykl miesiączkowy

Dla zrozumienia pojęć związanych z dniami płodnymi niezbędne jest zapoznanie się z pewnymi definicjami dotyczącymi cyklu menstruacyjnego. W cyklu miesiączkowym kobiety następują po sobie kolejne etapy, dzięki którym organizm w wyniku zmian hormonalnych przygotowuje się do zapłodnienia. Długość jednego cyklu wynosi średnio 28 dni (od 21 do 35 dni), choć jest to kwestia mocno indywidualna. Błędnym założeniem jest, iż owulacja występuje zawsze w połowie cyklu, czyli stereotypowo w 14 dniu. Moment owulacji wyznaczamy odejmując liczbę 14 od czasu trwania cyklu. Czyli np., jeśli cykl trwa 31 dni, owulacja nastąpi w 17 dniu cyklu. Za pierwszy dzień cyklu uznajemy pierwszy dzień krwawienia.

Poród przedwczesny. O czym każda ciężarna powinna wiedzieć

Nie każda ciąża kończy się porodem. Ginekolog wyjaśnia czym jest obumarcie płodu

Jakie badania przed zajściem w ciążę?

USG w ciąży. Czego mogą dowiedzieć się rodzice i lekarz?

Konflikt serologiczny w ciąży. Kiedy jest groźny dla dziecka?

Poród naturalny czy cesarskie cięcie? Kto podejmuje decyzję?

Dni płodne

Dniami płodnymi określamy czas, kiedy istnieje największe prawdopodobieństwo zajścia w ciążę, czyli połączenia dojrzałej komórki jajowej z plemnikiem. Jest to możliwe podczas owulacji, czyli w momencie gdy dojrzały oocyt II rzędu zostaje uwolniony z pęcherzyka Graffa, przedostaje się do jajowodu i jako komórka jajowa gotowy jest do zapłodnienia. Dni płodne występują więc w tzw. okresie okołoowulacyjnym, czyli 3 dni przed owulacją i 2 dni po jej wystąpieniu. Jeśli komórka jajowa nie zostanie zapłodniona do 24h od jej uwolnienia, rozpoczyna się proces jej obumierania. Należy pamiętać, że w niektórych przypadkach może dochodzić do fluktuacji w zakresie cyklu menstruacyjnego i obliczone dni płodne mogą okazać się niekoniecznie jedynym czasem, kiedy istnieje szansa na zajście w ciążę. Do wahań cyklu mogą przyczyniać się sytuacje takie jak: choroby, zmiany nastroju, wahania wagi czy stres.

Dni niepłodne

Dni niepłodne występują w tzw. fazach niepłodności względnej oraz bezwględnej. Fazę niepłodności względnej traktujemy jako czas przed owulacją. Jako początek tej fazy uznajemy pierwszy dzień cyklu, czyli krwawienie. Komórka jajowa w tym okresie jest jeszcze niedojrzała i teoretycznie nie powinno dojść wtedy do zapłodnienia. W czasie tego etapu śluz jest lepki i występuje w małych ilościach. Faza niepłodności bezwzględnej natomiast występuje po owulacji i  jest to moment, kiedy teoretycznie obumarła komórka jajowa nie może brać udziału w zapłodnieniu. Należy pamiętać jednak, że plemniki potrafią przeżyć w drogach rodnych 2-3, do 5 dni, stąd trzeba wziąć to pod uwagę jeśli ktoś nie planuje dziecka, a zamierza współżyć pod koniec tej fazy. W tym okresie śluzu jest stosunkowo niewiele, może mieć kremową konsystencję.

Sposoby obliczania dni płodnych i niepłodnych

Umiejętność oszacowania prawdopodobieństwa zajścia w ciążę w czasie cyklu jest niezwykle przydatna w kontekście planowania powiększenia rodziny, a także uniknięcia ewentualnej ciąży. Warto więc wiedzieć jak obliczyć dni płodne, na co istnieje kilka metod.

Kalendarzyk

Metoda ta jest jedną z podstawowych i uważanych za najskuteczniejszą do obliczania dni płodnych. Dzięki regularnemu odnotowywaniu wystąpienia krwawienia menstruacyjnego oraz czasu jego trwania możliwe jest określenie długości cyklu i momentu owulacji, a co za tym idzie dni płodnych i niepłodnych. Dla ułatwienia określenia tego okresu dostępnych jest wiele aplikacji, w których odnotowuje się początek i koniec krwawienia co miesiąc, a także objawy towarzyszące poszczególnym fazom cyklu, co ułatwia prognozowanie przebiegu kolejnych cykli oraz określenie dni płodnych.

W celu ułatwienia korzystania z metody kalendarzykowej stworzyliśmy kalkulator dni płodnych opierający się na dacie ostatniej miesiączki i czasie trwania ostatniego cyklu. Po zaznaczeniu  tych danych, program określa moment, w którym szansa na zajście w ciążę jest największa.

Testy owulacyjne

Jeśli chodzi o wykonanie testu owulacyjnego, niczym nie różni się on w tym względzie od testu ciążowego. Kupimy go w aptekach bez recepty. Narzędzie to może okazać się bardzo przydatne w kontekście tego, że nie w każdym cyklu musi nastąpić owulacja. Zasada testu owulacyjnego opiera się na wykrywaniu stężenia hormonu luteinizującego (LH) równego lub wyższego 25-30 mIU/ml w moczu. Odpowiada on za stymulację owulacji, a jego wyrzut następuje ok. 24-36h przed owulacją.

UWAGA! U kobiet z zespołem policystycznych jajników (PCOS) test ten może okazać się niemiarodajny, bowiem poziom LH  ulega różnym wahaniom podczas cyklu menstruacyjnego. W przypadku przyjmowania leków hormonalnych również może się okazać, że test owulacyjny ma niską skuteczność w przewidywaniu dni płodnych. W tych sytuacjach jego wynik dobrze jest skonsultować z lekarzem.

W razie wszelkich wątpliwości na konsultację ginekologiczną możesz umówić się online, bez wychodzenia z domu. Jest to niezwykle wygodna możliwość omówienia symptomów i wyników wcześniej wykonanych badań.

Obserwacja śluzu

Na podstawie konsystencji, barwy i zapachu śluzu możliwe jest przybliżone oszacowanie momentu cyklu miesiączkowego, co wynika z wahań w poziomie hormonów płciowych, czyli estrogenu i progesteronu. Tzw. śluz płodny, tzn. występujący w czasie, kiedy prawdopodobieństwo zapłodnienia jest największe, charakteryzuje gładka konsystencja oraz przejrzystość. Wyglądem może przypominać białko surowego jaja. Przyjmuje się, że czym śluz jest bardziej wodnisty i przejrzysty, tym większa jest szansa na zajście w ciążę. Jego zadaniem jest ochrona plemników, które znalazły się w drogach rodnych, a także ułatwienie dotarcia do komórki jajowej.

W trakcie dni niepłodnych natomiast, podczas gdy wzrasta poziom progesteronu, śluz jest zdecydowanie gęstszy, czemu często towarzyszy uczucie suchości. Jego barwa może przybierać żółtawy odcień i nie jest on już przezroczysty. Jego zadanie polega na ochronie dróg rodnych przed infekcjami, a także w tym kontekście na niedopuszczeniu plemników do komórki jajowej.

Metoda termiczna

Sposób ten opiera się na codziennym mierzeniu temperatury ciała, najlepiej o tej samej porze, zaraz po przebudzeniu. Jako, że pomiar temperatury ciała powinien być o ok. 0,2 st. C wyższy podczas dni płodnych, tak ważne jest skrupulatne notowanie. Metoda ta jednak ma stosunkowo niską skuteczność, ponieważ o wahaniach temperatury ciała decyduje wiele różnych czynników, w tym infekcje.

Objawy owulacji

Prócz wyżej wymienionych symptomów towarzyszących owulacji (wygląd śluzu, podwyższenie temperatury ciała) mogą o niej świadczyć także ból podbrzusza, zmiany trądzikowe na twarzy, bolesność piersi czy podwyższone libido.

Najskuteczniejszym sposobem predykcji dni płodnych będzie oczywiście połączenie wszystkich wyżej wymienionych metod. Należy jednak pamiętać, że zwiększenie częstotliwości stosunków płciowych niekoniecznie musi wpłynąć na wzrost prawdopodobieństwa zajścia w ciążę. Wielokrotne zbliżenia prowadzą do częstych ejakulacji, co może skutkować zmniejszeniem ilości plemników w nasieniu. Podczas planowania zajścia w ciążę zaleca się współżycie 3 dni przed przewidywaną owulacją i kontynuowanie stosunków codziennie przez następne 4 dni.