Choroby pasożytnicze u dzieci. Jak ich uniknąć? Pediatra podpowiada

Choroby pasożytnicze u dzieci. Jakie występują najczęściej?

Najczęstszym pasożytem układu pokarmowego u dzieci jest owsik i lamblia jelitowa. Z kolei na skórze najczęściej pojawia się wszawica i świerzb.

Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z innym dzieckiem, spożycie nieumytych owoców i warzyw, kontakt z chorym psem lub kotem i przeniesienie jaj pasożytów do przewodu pokarmowego np. przez nieumyte ręce. W przypadku lambliozy źródłem zakażenia może być skażona cystami nieprzegotowana woda ze strumienia - zwraca uwagę nasza ekspertka, Bożena Florczyk.

I jak dodaje:

Choroby pasożytnicze dotyczą często przede wszystkim małych dzieci, przebywających w przedszkolu,  szkole, domach dziecka czy innych skupiskach.

Jak spędzić z dzieckiem Wielkanoc? Psycholog podpowiada rodzicom

Adaptacja przedszkolna: zacznij przygotowania wcześniej. Wskazówki psychologa dziecięcego

Krztusiec. Szczególnie niebezpieczny u niemowląt

Drgawki gorączkowe u dziecka. Co robić? Zachować spokój

Kolka niemowlęca. Mały czy duży problem?

Straszenie dzieci. Kiedy rodzice serwują dzieciom lęki i nieufność

Wszawica nie jest rzadkością

Wszawica jest zakażeniem pasożytniczym owłosionej skóry,  a najczęściej głowy. Jak zauważa pediatra, choroba nie jest rzadkością:

Jest zwykle kojarzona z brakiem należytej higieny i ubóstwem, ale równie często pojawia się w szkole i przedszkolu wśród czystych, zadbanych dzieci.

Wesz głowowa przenosi się przez bezpośredni kontakt z głową zarażonego dziecka lub przy stosowaniu wspólnych grzebieni, spinek, nakryć głowy.  Objawem towarzyszącym wszawicy jest silny świąd skóry, w miejscach gdzie można znaleźć ich najwięcej, czyli w okolicy skroniowej, ciemieniowej i potylicznej głowy.  Silne drapanie skóry może spowodować stan zapalny z nadkażeniem bakteryjnym  i powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych.

W leczeniu stosujemy gotowe preparaty apteczne do mycia głowy, zgodnie z zaleceniami producenta preparatu, z wyczesywaniem jaj wszy czyli gnid gęstym grzebieniem - wyjaśnia.

W profilaktyce można zastosować gumki na włosy nasączone olejkami eterycznymi takimi jak: rozmaryn, lawenda czy mentol o działaniu odstraszającym wszy. Niezbędna jest także częsta kontrola włosów dziecka uczęszczającego do szkoły czy przedszkola.

Świerzbowiec ludzki, świerzb

Chorobą pasożytniczą skóry, dotykającą również małe dzieci, jest zakażenie pajęczakiem świerzbowca ludzkiego.

Zapłodniona samica przenika pod naskórek i tam drąży jamy, w których składa jaja. Po ok. 50 godzinach z jaj wykluwają się larwy. W związku z tym na skórze można znaleźć charakterystyczne nory świerzbowcowe na bocznych powierzchniach palców, w fałdach skórnych, na pośladkach z towarzyszącymi zmianami po drapaniu. Testem potwierdzającym rozpoznanie jest obecność pasożyta w zeskrobinach naskórka widocznych pod mikroskopem - tłumaczy nasza ekspertka.

W leczeniu jednoczasowym u wszystkich domowników stosuje się preparaty przeciwświerzbowcowe.  Zalecana jest zmiana i wypranie pościeli, ręczników, koców, zabawek pluszowych, z dokładnym odkurzeniem dywanów i tapicerki.

Owsiki - jak rozpoznać chorobę?

W przypadku najczęstszego pasożyta przewodu pokarmowego wykrywanego w Polsce u dzieci, czyli należącego do nicieni owsika, źródłem zakażenia jest wyłącznie człowiek. 

W nocy bytujące w jelicie samice w okolicy odbytu składają jaja.  Skóra okolicy odbytu jest wówczas podrażniona, swędząca z możliwym stanem zapalnym. Objawem towarzyszącym może być moczenie nocne - tłumaczy pediatra.

Dzieci często drapiąc okolicę odbytu przenoszą jaja bezpośrednio do ust lub je rozsiewają, poprzez kontakt z różnymi przedmiotami w otaczającym je środowisku.

Przy ustalaniu rozpoznania ważna jest obserwacja kału oraz okolicy odbytu - można zobaczyć małe ruchliwe około centymetrowe niteczki. Inną metodą diagnostyczną jest wymaz z odbytu metodą przylepca celofanowego pobieranego wcześnie rano - dodaje.

Glistnica - choroba brudnych rąk

Przy glistnicy również źródłem zakażenia jest człowiek, a zarażamy się drogą pokarmową, stąd często mówimy, że jest to choroba brudnych rąk.

W związku z cyklem rozwojowym glisty i przechodzeniem jej larw przez wątrobę i płuca mogą pojawiać się stany podgorączkowe, kaszel, wymioty, złe samopoczucie, a czasem objawy alergiczne takie jak: pokrzywka, świąd skory, obrzęki twarzy i rąk - wylicza objawy Bożena Florczyk.

Przewlekłe zakażenie może skutkować niedożywieniem czy też niedoborem witamin.

W diagnostyce wykonujemy badanie morfologii krwi z rozmazem (możemy uzyskiwać podwyższone wartości puli leukocytów i eozynofili), ale podstawą są badania kału na obecność jaj lub dojrzałych postaci pasożyta. Można wykonać badania serologiczne na obecność swoistych przeciwciał przeciw antygenom glisty ludzkiej - wyjaśnia pediatra.

Toksokaroza z brudnej piaskownicy

Nieco inną chorobą jest toksokaroza. Tutaj źródłem zakażenia może być kot lub pies, który wydala jaja nicieni z rodzaju Toxocara.

Dzieci zarażają się, jak to zwykle bywa, przez brudne ręce np. w piaskownicy. Uwalniane larwy psie lub kocie wędrują w organizmie człowieka stąd nazywana jest również zespołem larwy wędrującej trzewnej - przyznaje nasza ekspertka.

Objawy są uzależnione od zajętego narządu. Można wyróżnić np. postać trzewną, oczną, mózgową.

Ponieważ glisty psie lub kocie nie bytują w przewodzie pokarmowym człowieka nie można ich wykryć badaniem kału, a jedynie poprzez stwierdzenie we krwi obecności przeciwciał - dodaje.

Lamblioza zwana giardiozą

Z kolei lamblioza jest najczęstszym na świecie zakażeniem jednokomórkowym pierwotniakiem Giardia intestinalis.

Rezerwuarem są ludzie, psy, koty, bobry. Zakażamy się przez kontakt bezpośredni, ale również przez skażona wodę lub pokarm - zwraca uwagę lekarz.

Cysty lamblii poza organizmem żywiciela mogą przeżywać przez wiele miesięcy. Zakażenie może mieć przebieg bezobjawowy i ulec samoistnemu wyleczeniu.

Gorzej jeśli występuje pod postacią ostrej biegunki z bólami brzucha, brakiem apetytu i ubytkiem masy ciała albo pod postacią przewlekłej biegunki tłuszczowej z objawami złego wchłaniania, spadkiem masy ciała i towarzyszącym osłabieniem - przyznaje nasza ekspertka.

Zdarza się też postać nietypowa z pokrzywką na skórze, zapaleniem stawów, nietolerancją laktozy czy też stanem zapalnym dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego. 

W diagnostyce można wykonać badanie kału na obecność cyst lamblii lub test wykrywający antygen Giardia w kale lub badania serologiczne  krwi na obecność przeciwciał.

Pasożyty układu pokarmowego u dzieci. Diagnoza i leczenie

Jak zauważa nasza ekspertka, objawy w przypadku wszystkich chorób pasożytniczych przewodu pokarmowego są zwykle mało charakterystyczne, a diagnostyka wykonywana jest najczęściej po wykluczeniu innych przyczyn:

Zakażone dzieci najczęściej zgłaszają ból brzucha, brak apetytu. Może pojawić bladość skóry, wysypka, biegunka, wzdęcie brzucha, przewlekły kaszel. Z innych objawów może zwracać uwagę nadpobudliwość nerwowa, zgrzytanie zębami, obgryzanie paznokci, trudności w skupieniu uwagi, bezsenność.

Leczenie w przypadku rozpoznania choroby pasożytniczej należy prowadzić u wszystkich członków rodziny. Polega ono na podawaniu leków przeciwpasożytniczych (albendazolu- preparat Zentel , mebendazolu – preparat znany jako Vermox lub pyrantelu – dostępnego w syropie i tabletkach bez recepty o nazwie Pyrantelum ovix) z uwzględnieniem cyklów rozwojowych pasożytów - co oznacza najczęściej, że należy je powtórzyć po ok. 2 tygodniach.

W przypadku lambliozy najczęściej stosuje się w leczeniu metronidazol, tynidazol czy furazolidon.

W sprzedaży aptecznej są dostępne gotowe mieszanki ziołowe o działaniu przeciwpasożytniczym dostępne bez recepty - dodaje pediatra.

W przypadku mamy karmiącej piersią i konieczności przyjmowania typowych leków przeciwpasożytniczych na ogół nie są one przeciwwskazane, gdyż nie wchłaniają się z przewodu pokarmowego.

Pasożyty układu pokarmowego u dzieci. Jak zapobiegać?

Pediatra przyznaje, że zapobieganie chorobom pasożytniczym to przede wszystkim budowa dobrej odporności  dziecka.

Ważne jest przestrzeganie zasady mycia rak przed jedzeniem, po wyjściu z toalety czy też po zabawie ze zwierzętami lub pobycie na placu zabaw i korzystania z piaskownicy albo też pracy czy zabawy w ogrodzie - zwraca uwagę.

Zwracamy uwagę na higienę rąk : oprócz częstego mycia rąk, paznokcie najlepiej jeśli są krótkie i czyste.Kolejną istotną rzeczą jest częsta zmiana bielizny, pościeli i ręczników.

Ponadto nasza ekspertka podpowiada:

Zaleca się dietę bogatą w białko i błonnik z ograniczeniem węglowodanów, a zwłaszcza słodyczy . Pewne znaczenie mogą mieć również zioła dodawane do potraw  takie jak: oregano, goździki, tymianek, bazylia,  a także pestki dyni, imbir, kurkuma, cebula, czosnek, sok z kiszonych ogórków czy kiszonej kapusty.

Profilaktyczne odrobaczanie?

Na pytanie o profilaktyczne odrobaczanie Bożena Florczyk odpowiada:

W sposób planowy nie odrobaczamy dziecka profilaktycznie natomiast odrobaczamy zgodnie z zaleceniami weterynaryjnymi zwierzęta domowe zwłaszcza młode psy i koty.

WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zaleca programy odrobaczania dzieci jedynie w krajach rozwijających się, dotkniętych biedą.