Atopowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy i pielęgnacja skóry atopowej

Jak przebiega AZS?

Atopowe zapalenie skóry jest nadmierną reakcją alergiczną naszego ciała na różnego typu alergeny. W takiej sytuacji organizm wytwarza nadmierne ilości przeciwciał skierowanych przeciwko alergenom, którymi najczęściej są środki chemiczne, pyłki roślin, alergeny pokarmowe, sierść zwierząt, substancje chemiczne zawarte w kosmetykach, tkaniny czy nawet woda.

Reakcja alergiczna może nastąpić ze strony układu oddechowego (katar sienny, astma), układu wzroku (atopowe zapalenie spojówek) czy całej powierzchni skóry. AZS rozpoczyna się najczęściej już we wczesnym dzieciństwie. W pierwszym półroczu życia występuje u 70-80 proc dzieci. Z wiekiem jej częstotliwość maleje, natomiast wśród dorosłych występuje statystycznie rzadko.

Wyróżnić można trzy fazy choroby:

• okres niemowlęcy (do 2 roku życia) – zmiany atopowe dotyczą całego ciała, również skóry głowy, występują bardzo charakterystyczne grudki, policzki są błyszczące, pojawia się na nich rumień, strupki oraz nadżerki, mogą wystąpić również pęcherze, jeżeli rany sączące się dochodzi do powtórnych samo zakażeń, zmiany skórne mogą pojawiać się na płatkach uszu, pośladkach, obejmując również tułów, włosy stają się cienkie, łamliwe i matowe.
• okres dziecięcy (od 2 roku życia do 11 lat) – zmiany zlokalizowane są głównie w dołach podkolanowych i łokciowych, często pojawiają się zmiany w kącikach ust oraz na nadgarstkach, stopach i kostkach, mają one charakter sączących się grudek i blaszek.
• okres młodzieżowy oraz dorosły – zmiany atopowe występują na całym ciele oraz na wierzchniej powierzchni dłoni, skóra jest cienka, szorstka, lekko brązowa i pogrubiała, często pojawiają się nacieki zapalne, powstałe na skutek drapania oraz blaszki.

Chorzy odczuwają bardzo duży dyskomfort, który może powodować bezsenność, która powoduje ogólne rozdrażnienie i pogorszenie stanu psychicznego pacjenta, a stąd już bardzo krótka droga do depresji.

Zaskórniki. Sposoby na zatkane pory i powszechne błędy w pielęgnacji

Pękająca skóra na dłoniach. Jak jej zaradzić?

Kurze łapki. Nie musisz ich akceptować: domowe sposoby i zabiegi

Brodawki (kurzajki). Czym są i jak się ich pozbyć?

Świerzb. Kiedy skóra bardzo swędzi i jest zaczerwieniona

Potówki. Jak pielęgnować skórę niemowląt? Ważne wskazówki

Objawy atopowego zapalenia skóry

Kontakt z alergenami pozbawia skórę płaszcza lipidowego, który jest jej naturalną barierą ochronną. Skóra staje się podrażniona, zaczerwieniona pojawia się suchość i nawracające zakażenia bakteryjne.

Zmiany skórne mogą pojawiać się na całym ciele, dochodzi wtedy do erytrodermii, jednak najczęściej pojawiają się one w zgięciach łokciowych i kolanowych- co spowodowane jest ruchomością tych stawów i ciągłym tarciem skóry, podczas wykonywania ruchów, oraz na twarzy i szyi.

U małych dzieci zmiany są najczęściej niewielkie i pojawiają się na twarzy, czole i owłosionej skórze głowy.

Charakterystyczne objawy choroby to:

• zaczerwienienie skóry,
• świąd i pieczenie,
• grudki,
• pęcherzyki,
• sączące się ranki.

Jak przebiega diagnozowanie atopowego zapalenia skóry?

Jeżeli odczuwamy niepokojące objawy, należy zgłosić się do dermatologa lub alergologa, który na podstawie przeprowadzonego wywiadu i występujących objawów może przepisać odpowiednie leczenie.

Rozpoznania dokonuje się na podstawie pewnych kryteriów. Zaliczamy do nich:

Kryteria większe

• świąd,
• umiejscowienie zmian,
• przewlekły i nawracający przebieg zmian skórnych,
• atopia genetyczna, występująca u któregoś członka rodziny.

Kryteria mniejsze

• pierwsze objawy chorobowe pojawiły się w dzieciństwie,
• podwyższone stężenie czynnika IgE w surowicy,
• rogowacenie przymieszkowe,
• zaćma,
• pogorszenie stanu skóry po sytuacjach stresowych,
• nietolerancja pokarmów,
• nietolerancja wełny,
• uczulenie na różne tkaniny,
• nietolerancja skóry na konserwanty zawarte w środkach chemicznych,

Jeżeli u pacjenta wystąpią 3 z 4 kryteriów większych, można zdiagnozować atiopię.

Na czym polega leczenie AZS?

Pierwszym krokiem do wyleczenia atopowego zapalenia skóry jest odbudowa płaszcza lipidowego skóry, czyli jej bariery ochronnej. Duże znaczenie ma jej odpowiednie natłuszczenie oraz przeciwdziałanie wysuszaniu skóry. W aptece dostępnych jest wiele preparatów, które służą jej nawilżeniu i chronią przed utratą wody. W leczeniu miejscowym, stosowanym bezpośrednio na skórę wykorzystuje się glikokortykosteroidy, pod postacią maści, żeli, płynów do kąpieli i kremów.

Bardzo ważne jest, aby terapia glikokortykosteroidami przebiegała pod ścisłą kontrolą lekarza, ponieważ nieumiejętne stosowanie sterydów może doprowadzić do zaniku skóry w miejscu stosowania i nadmiernego rozszerzenia naczyń.

W niektórych przypadkach razem z glikokortykosteroidami stosuje się również antybiotyki miejscowe i ogólnoustrojowe, które mają działanie przeciwgrzybiczne.

W celu zmiękczenie zgrubiałej skóry stosuje się preparaty z mocznikiem, natomiast  preparaty z dodatkiem mentolu pomaga uśmierzyć uciążliwy świąd.

Bardzo istotne, aby pacjent nie rozdrapywał skóry, można ją delikatnie poklepywać i ugniatać, ulgę mogą przynieść również wilgotne okłady.

W miejscach, gdzie skóra jest cieńsza i bardziej wrażliwa (twarz, szyja, dekolt, fałdy skóry) stosuje się preparaty zawierające takrolimus i pimekrolimus, czyli makrolidy, które hamują procesy zapalne.

Zaleca się również krótkie i letnie prysznice, które mogą ulżyć pacjentowi. Nie zalecane są długie kąpiele, które mogą dodatkowo wysuszać skórę. Często pacjenci przyjmują również preparaty mineralno-witaminowe. Cynk, wapń oraz witamina E mają działanie łagodzące świąd oraz wspomagające procesy gojenia skóry.

Czy da się uchronić przed atopowym zapaleniem skóry?

AZS jest chorobą genetyczną, dlatego niemożliwa jest pełna ochrona przed zachorowaniem, natomiast równie istotna, jak w przypadku innych chorób jest profilaktyka.

Pierwszym krokiem jest zbudowanie odporności u dziecka, w tym celu zaleca się, aby karmić dziecko mlekiem matki, dbać o swoje zdrowie oraz bogatą dietę i ograniczać kontakt dziecka z alergenami. Istotne, aby ograniczyć kontakt z alergenami, kiedy pojawiają się pierwsze objawy choroby.

Wszelkie prace domowe z użyciem detergentów powinniśmy wykonywać w rękawiczkach ochronnych.

Wyeliminujemy z diety alergeny, o których wiemy, że mają szkodliwy wpływ na nasze zdrowie, wybierajmy odzież z naturalnych antyalergicznych materiałów oraz łagodne preparaty do mycia.

Duże znaczenie ma również ograniczenie stresu.