1. Artykuły
  2. FAS, czyli konsekwencje picia alkoholu w ciąży

FAS, czyli konsekwencje picia alkoholu w ciąży

Alkoholowy zespół płodowy (w skrócie FAS) wciąż stwierdza się u wielu dzieci, których matki w okresie ciąży sięgały po alkohol. Nawet najmniejsza dawka etanolu może prowadzić do tragicznych w skutkach konsekwencji. Dlaczego zatem aż 30% kobiet przyznaje się do picia alkoholu podczas ciąży? Jakie długofalowe skutki niosą takie zachowania?

FAS, czyli konsekwencje picia alkoholu w ciąży FAS, czyli konsekwencje picia alkoholu w ciąży
Spis treści
Czym jest FAS? Jak alkohol wpływa na płód? Wygląd i budowa ciała Zaburzenia umysłowe Funkcje poznawcze Rozwój emocjonalny Zaburzenia wtórne Jaki odsetek kobiet sięga po alkohol w okresie ciąży? Leczenie FAS

Czym jest FAS?

 

Zespół FAS (fetal alcohol syndrome) to właściwie całe spektrum zaburzeń rozwoju u dzieci, których matki w okresie ciąży spożywały alkohol. Etanol najsilniejsze działanie teratogenne wykazuje pomiędzy pierwszym, a ósmym tygodniem ciąży. Stopień zaawansowania FAS jest zależny od ilości i częstotliwości spożywania alkoholu, ale należy pamiętać, że nawet najmniejsza dawka może wywołać poważne zaburzenia rozwoju.

 

WAŻNE: Jeśli planujesz zajście w ciążę lub współżyjesz bez zabezpieczenia, powstrzymaj się od spożywania alkoholu. Z szacunków wynika, że kobieta najczęściej dowiaduje się o ciąży dopiero w 6-8 tygodniu, a nawet najmniejsza dawka etanolu może mieć niekorzystny wpływ na rozwój dziecka.

 

arrow Poród przedwczesny. O czym każda ciężarna powinna wiedzieć
arrow Toksoplazmoza. Może być niebezpieczna
arrow Bóle porodowe. Jak je rozpoznać i łagodzić? Kiedy jechać do szpitala?
arrow Stan przedrzucawkowy. Jedno z najpoważniejszych zagrożeń dla ciężarnych
arrow Je się dla dwóch, nie za dwóch. Dieta w ciąży
arrow Ciąża pozamaciczna - objawy, przyczyny, zagrożenia i powikłania

Jak alkohol wpływa na płód?

 

Płód w okresie prenatalnym otrzymuje wszelkie substancje odżywcze za pośrednictwem narządu płodowego jakim jest łożysko. Umożliwia ono także wymianę gazową i usuwanie zbędnych produktów przemiany materii. Niestety, jako że etanol posiada zdolność przenikania przez łożysko, jest niezwykle toksyczny dla rozwijającego się organizmu. Ponadto, wątroba płodu nie jest w pełni rozwinięta, metabolizuje on alkohol dwukrotnie dłużej niż matka.

 

Skutki spożywania trunków alkoholowych podczas ciąży mogą mieć różny charakter, w zależności od momentu rozwoju płodu.

 

  • 1. trymestr - z powodu zaburzenia powstawania i migracji komórek dochodzi do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN), deformacji twarzoczaszki, dysfunkcji wątroby czy wad serca. Spożywanie w tym okresie alkoholu może prowadzić również do samoistnych poronień. Jest to okres największej wrażliwości na uszkodzenie poalkoholowe.
  • 2. trymestr - pogorszenie rozwoju mózgu, komórek skóry, mięśni, kości i gruczołów, wciąż istnieje ryzyko poronienia,
  • 3. trymestr - dalsze nasilenie niekorzystnych zmian w obrębie OUN, co skutkuje gorszym rozwojem zdolności poznawczych, myślenia przyczynowo-skutkowego, a także może w przyszłości mieć negatywny wpływ na koncentrację uwagi.

 

 

Zwykle objawy neurologiczne FAS ujawniają się u dzieci między 2. a 10. rokiem życia. U noworodków natomiast może wystąpić zespół odstawienny, który rozpoznajemy poprzez drgawki, nadwrażliwość na światło i dźwięk, a także zaburzenia snu.

 

Za wczesne objawy w okresie niemowlęcym uznajemy także kłopoty ze ssaniem i wzmożone napięcie mięśniowe. Dzieci dotknięte FAS mogą mieć również kłopoty z raczkowaniem, siadaniem oraz nabywaniem nowych umiejętności. Stwierdza się u nich ponadto przetrwałe odruchy pierwotne, np. odruch Moro, co skutkuje zaburzeniami rozwoju emocjonalnego i ograniczeniem percepcji.

 

Wygląd i budowa ciała

 

Do charakterystycznych zmian w budowie ciała i wyglądzie zewnętrznym u dzieci dotkniętych alkoholowym zespołem płodowym zaliczamy:

 

  • niską masę urodzeniową i wzrost,
  • spowolniony rozwój fizyczny,
  • małogłowie,
  • wady układu kostno-szkieletowego,
  • nieprawidłowe napięcie mięśniowe,
  • szeroko rozstawione oczy,
  • krótkie szpary powiekowe,
  • opadające powieki,
  • mały, zadarty nos,
  • brak rynienki nosowej,
  • wąską górną wargę,
  • zanik czerwieni wargowej,
  • małą żuchwę,
  • krótką szyję,
  • nisko osadzone uszy,
  • nieprawidłowości w budowie serca, nerek, wątroby i narządów płciowych.

 

Większość dzieci eksponowanych na działanie alkoholu nie ma wykazuje jednak wrodzonych wad fizycznych, o wiele bardziej narażony jest OUN i to w jego obrębie dochodzi do najpoważniejszych dysfunkcji.

 

Zaburzenia umysłowe

 

Za najbardziej narażone na toksyczne działanie alkoholu elementy OUN uznaje się hipokamp, jądra podstawne, ciało modzelowate oraz móżdżek. Spektrum zaburzeń w zakresie ich funkcjonowania jest bardzo szerokie.

 

Funkcje poznawcze

 

W zakresie zaburzeń funkcjonowania poznawczego FAS objawia się w postaci problemów w obrębie:

 

  • koncentracji uwagi,
  • pamięci,
  • uczenia się na błędach,
  • przewidywania,
  • zdolności analitycznych,
  • myślenia abstrakcyjnego,
  • planowania,
  • przewidywania skutków działań.

 

Rozwój emocjonalny

 

Jeśli chodzi o rozwój społeczno-emocjonalny obserwujemy dysfunkcje w zakresie:

 

  • nawiązywania i utrzymywania relacji z ludźmi,
  • umiejętności odczytywania emocji,
  • skłonności do kłamstw,
  • rozumienia swojego zachowania i zdolności przewidywania jego konsekwencji,
  • nadmiernej ufności do obcych
  • nadpobudliwości i impulsywności.

 

Zaburzenia wtórne

 

Wymienione wyżej konsekwencje związane z FAS często prowadzą do zaburzeń wtórnych, jako skutek skumulowania zaistniałych trudności. Znaczący wpływ na ich powstawanie ma również wychowanie dziecka oraz środowisko społeczne, w którym się rozwija.

 

Do zaburzeń tych zaliczamy:

 

  • niską samoocenę,
  • lęki,
  • depresję,
  • znużenie,
  • frustrację,
  • gwałtowność,
  • zależność od innych,
  • samookaleczanie się,
  • skłonności do uzależnień,
  • problemy w szkole.

 

Jaki odsetek kobiet sięga po alkohol w okresie ciąży?

 

Według szacunków, około 30% kobiet w ciąży sięga po alkohol, czemu sprzyjają uwarunkowania kulturowe oraz braki w edukacji nad szkodliwym wpływem etanolu na rozwijający się płód.

 

Zbyt wiele osób wciąż uważa, że wypicie jednego piwa lub lampki wina nie stanowi większego zagrożenia, co jest niezwykle szkodliwym mitem. W Polsce FAS diagnozowany jest 4 razy na 1000 urodzeń.

 

Leczenie FAS

 

W zakresie leczenia alkoholowych zaburzeń płodowych najważniejsza jest wczesna diagnostyka. Rozpoznanie bazuje na stwierdzeniu typowych cech wyglądu i zachowania, w tym określonych 3 objawów widocznych u dziecka:

 

  • 3 cechy twarzy charakterystyczne dla dzieci z FAS (wymienione wcześniej),
  • niedobór wzrostu,
  • rozpoznanie przynajmniej jednego z deficytów neurologicznych.

 

Niezwykle istotne w tym zakresie jest stwierdzenie historii spożycia alkoholu przez matkę, a także różnicowanie zespołu FAS z chorobami genetycznymi w ramach konsultacji u lekarza genetyka.

 

Terapia dzieci z alkoholowym zespołem płodowym jest dobierana indywidualnie i zależy od stopnia zaawansowania zaburzeń oraz wieku. Najczęściej konieczna jest stała opieka psychologa oraz psychiatry. Oczywiście istotnym czynnikiem wpływającym na rozwój takich dzieci jest dorastanie w kochającej i wspierającej rodzinie. Wychowanie może okazać się trudne, ponieważ dzieci z FAS często wykazują problemy wychowawcze. Są to jednak potencjalne trudności. Wczesne rozpoznanie i szybkie wdrożenie czynności terapeutycznych pozwala na ograniczenie niekorzystnych skutków zaburzeń behawioralnych. Podstawową potrzebą dziecka jest bycie rozumianym i kochanym, stąd tak istotna jest rola rodzica w tworzeniu z nim bezpiecznej relacji, niezbędnej do prawidłowego rozwoju emocjonalnego.

 

Wykazano, że terapia behawioralna daje korzystne rezultaty, bowiem pomaga dzieciom w budowaniu relacji społecznych i odnalezienie się w grupie rówieśniczej.

 

Na terapię z psychologiem możesz umówić się w kilka minut, bez konieczności wychodzenia z domu. Skorzystaj z naszego wcześniejszego artykułu o psychoterapii online, aby dowiedzieć się jak się do niej przygotować.

Szybka konsultacja:
Tabletka "dzień po" e-Recepta L4 Online
Najnowsze pytania pacjentów
Czy picie alkoholu w 8 tygodniu ciąży może już zaszkodzić dziecku?
Dzisiaj dowiedziałam się, że jestem w 8 tygodniu ciąży. Wczoraj wypiłam kilka piw całkowicie nieświadoma ciąży. Czy dziecku może się coś stać? Do którego tygodnia ciąży regenerują się komórki płodu? Do którego tygodnia ciąży dziecko jest chronione?
Łukasz Blukacz
ginekolog - położnik
Umów wizytę
Według aktualnej wiedzy zalecamy, aby nie spożywać alkoholu na żadnym etapie ciąży. Proszę powstrzymać się od spożywania alkoholu w kolejnych tygodniach i miesiącach ciąży.
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Nie należy spożywać alkoholu na żadnym etapie ciąży.
Czy dorosły, który za dziecka źle się odżywiał ma takie same szanse na bycie zdrowym?
Czy prawdą jest, że dorosły, który jako dziecko był otyłym "kanapowcem" odżywiającym się słodyczami i fastfoodami - o ile w dorosłym życiu ma prawidłową wagę i odżywia się zdrowo - ma takie same szanse na zachowanie zdrowia jak dziecko, które od małego było żywione...
Piotr Szuba
lekarz w trakcie specjalizacji, pediatra, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Na pewno szanse są trochę mniejsze
Jak zapobiec kolejnemu atakowi padaczki alkoholowej?
Czy po pierwszym ataku padaczki alkoholowej może wystąpić drugi? Jeśli tak, to jak temu zapobiec?
Sylwia Dżaman
lekarz
Umów wizytę
Wskazana jest konsultacja neurologiczna, a także terapia w Poradni Leczenia Uzależnień.
Łukasz Blukacz
ginekolog - położnik
Umów wizytę
Tak, jest to bardzo prawdopodobne. Konieczna jest diagnostyka neurologiczna i terapia uzależnień. Wskazane może być również zastosowanie odpowiedniego leczenia.
Ile czasu po operacji wątroby można wypić alkohol?
Pod koniec sierpnia planuję wyjazd i zastanawiam się czy mógłbym wtedy spożywać alkohol. W dniu wyjazdu minie prawie drugi miesiąc od operacji laparoskopowej wątroby spowodowanej jej mechanicznym uszkodzeniem (pęknięcie wątroby). 
Sylwia Dżaman
lekarz
Umów wizytę
Spożywanie alkoholu jest przeciwwskazane.
Sebastian Łaźniak
lekarz
Umów wizytę
Nie zaleca się spożywania alkoholu w takiej sytuacji.
Co zrobić, żeby atak padaczki alkoholowej nie wrócił?
Przeżyłem już raz padaczkę alkoholową. Chciałbym zapytać co mogę zrobić, żeby nigdy więcej nie mieć takiego ataku? Czy to będzie możliwe?
Sylwia Dżaman
lekarz
Umów wizytę
Wskazana konsultacja neurologiczna.
Dawid Luwański
Umów wizytę
zalecane badanie przez neurologa i poszerzenie diagnostyki
Paweł Skoczylas
lekarz, internista, lekarz rodzinny
Umów wizytę
Zalecana konsultacja neurologiczna.
Pokaż więcej pytań więcej
CHCESZ ZADAĆ PYTANIE?
Musisz napisać jeszcze: 50 znaków.
Dziękujemy
Twoje pytanie zostało wysłane. Nasi specjaliści udzielają odpowiedzi zwykle do kilkunastu godzin od zadanego pytania. Wszystkie odpowiedzi zostaną wysłane na adres e‑mail, który podałeś w formularzu.
lub Umów się na konsultację

Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!

Lekarz online czeka na Ciebie
Umów wizytę
e-Recepta Przeziębienie e-Recepta Znajdź lek L4 L4 Umów wizytę