Według bieżących danych, zaburzenia ożywiania dotykają około 9 proc. populacji na całym świecie. Zatrważająca jest dodatkowa statystyka pokazująca, że aż 26 proc. osób z takimi problemami podejmuje się próby samobójczej, dlatego też szczególnie ważna jest prawidłowa diagnostyka i później wdrożenie leczenia. Jakie są najczęstsze zaburzenia odżywiania oraz jak należy je leczyć?
Choć wciąż nie do końca poznano wszystkie przyczyny zaburzeń odżywiania, to w ich przypadku wskazuje się przede wszystkim na duży wpływ presji społecznej. Media od lat wskazują na prymat szczupłej sylwetki u kobiet, zaś w przypadku mężczyzn gloryfikowane jest umięśnione ciało z niewielką ilością tłuszczu.
Sama presja społeczna to jednak w większości przypadków za mało. Do zaburzeń odżywiania zazwyczaj prowadzi również zaniżona samoocena, która zwłaszcza w wieku dojrzewania może zachęcać do podejmowania drastycznych kroków związanych z restrykcyjnymi dietami odchudzającymi.
Wśród innych przyczyn zaburzeń odżywiania zaznacza się dodatkowo uwarunkowania genetyczne. Wskazuje się, że jeśli problem ten występował u bliskiej osoby krewnej, prawdopodobieństwo zachorowania jest nawet o 12-krotnie wyższe.
Objawy zaburzeń odżywiania będą różnić się w zależności od jednostki chorobowej. Jest jednak szereg sygnałów ostrzegawczych, które mogą wskazywać na istnienie takiego problemu u osoby bliskiej. Przykłady takich zachowań to m.in.:
Symptomy oraz ich nasilenie mogą różnić się w zależności od osoby. Dodatkowo chorzy z takimi problemami stosują różne metody maskowania, które mają utrudnić dowiedzenie się o problemie przez najbliższych.
Zgonie z obecnie przyjętą klasyfikacją, przyjmuje się istnienie dwóch grup zaburzeń odżywiania. Są to:
Niezależnie od rodzaju, w przypadku każdego z nich niezbędne jest włączenie leczenia u psychiatry lub psychologa, które najczęściej powinno być połączone również ze wsparciem dietetyka.
Anoreksja, zwana również jadłowstrętem psychicznym, dotyka około 1 proc. osób dorosłych oraz 2 proc. osób młodych. To zaburzenie odżywiania polega na dążeniu do uzyskania szczupłej sylwetki i często nawet pomimo osiągnięcia zakładanej wcześniej masy ciała, ciągłego niezadowolenia z wyglądu.
Objawem anoreksji jest również bardzo mocny lęk przed przybraniem na wadze, przez co osoba chora unika potencjalnie „groźnych” produktów. Rezultatem jest niedożywienie, a także ogólne wyniszczenie organizmu, które może prowadzić nawet do śmierci. Wynika to m.in. z zaburzenia gospodarki hormonalnej oraz elektrolitowej, a także niedoboru składników budujących ciało.
Przyczyny anoreksji są złożone, dlatego też tak ważne jest, aby pacjent otrzymał kompleksową pomoc. W tym przypadku ważne jest połączenie konsultacji psychologicznych oraz psychiatrycznych, wraz z pomocą dietetyka. Wsparcie tego ostatniego jest absolutnie niezbędne, bowiem do diety chorego trzeba wprowadzić kluczowe składniki, przy czym należy robić to stopniowo i dopiero po pewnym czasie wdrożyć normalną dietę.
W zakres pomocy psychoterapeutycznej przy anoreksji wchodzi również włączenie leków pomagających przy zaburzeniach obsesyjnych oraz depresji, która często towarzyszy tej chorobie.
Co ważne dla samych pacjentów, którzy często ograniczają wyjścia z domów, konsultacje z lekarzami mogą odbywać się również online, np. poprzez platformę haloDoctor.pl.
Drugim specyficznym typem zaburzeń odżywiania jest bulimia, która w przypadku kobiet występuje nawet pięciokrotnie częściej, aniżeli u mężczyzn. Niestety dane na temat jej częstotliwości są różne, wiadomo jednak, że dotyka ona zazwyczaj osób bardzo mocno przejmujących się swoim wyglądem oraz aktywnych fizycznie.
Objawy bulimii to napady wilczego głodu, które połączone są z próbami kompensacji przyjętych kalorii. Próby te to m.in. nieracjonalnie duża dawka aktywności fizycznej, głodówki oraz przeczyszczanie się. Takie destrukcyjne zachowania wpływają nie tylko na zdrowie osoby chorej, ale również na jej relacje z innymi osobami oraz ogólne samopoczucie.
Bulimik doświadcza m.in.:
Wśród skutków fizycznych bulimii wskazuje się m.in. na niedożywienie, uszkodzenie przełyku w przypadku częstego prowokowania wymiotów, a także problemy z próchnicą i ogólnym stanem zębów. U kobiet pojawiają się również zaburzenia miesiączkowania.
Leczenie bulimii zakłada połączenie terapii, farmakoterapii, a także wizyt u dietetyka. Niezbędna może być również terapia rodzinna, bowiem w wielu przypadkach to problemy na tym tle doprowadzają do tego typu zaburzeń odżywiania. Bezpośrednią przyczyną jest jednak zazwyczaj stosowanie diet odchudzających.
Kompulsywne objadanie się, zwane również patologicznym, może dotykać nawet 4 proc. populacji i to głównie kobiet. Wśród kryteriów diagnostycznych dla tego zaburzenia ożywiania wskazuje się m.in. na:
Co istotne oraz różnicujące to zaburzenie od bulimii, osoba chora nie przejawia typowych zachowań kompensujących, takich jak wymiotowanie. Zazwyczaj stosowane są jednak głodówki czy ograniczanie kalorii, co prowadzi do nawrotu objawów.
Skutki kompulsywnego objadania się, podobnie jak w przypadku innych zaburzeń odżywiania, obejmują zarówno sferę fizyczną, jak i psychiczną. W przypadku objawów fizycznych, po latach tego typu zachowań mogą pojawić się dolegliwości takie jak:
Wśród skutków psychicznych, osoby te zazwyczaj borykają się z objawami podobnymi o depresji, a także zaniżonym poczuciem własnej wartości, które prowadzi m.in. do ograniczonych kontaktów z innymi osobami i wycofaniem się z życia społecznego.
Leczenie kompulsywnego objadania się wymaga konsultacji z psychologiem lub psychiatrą, a także zapewnienia organizmowi optymalnej liczby kalorii tak, by nie dopuszczać do zachowań kompulsywnych często spowodowanych po prostu głodem.
W ostatnich latach problematyczne stało się również chorobliwe skupienie na spożywaniu zdrowego jedzenia. Choć wydawać by się mogło, że w istocie w zachowaniu tym nie ma nic złego, to niestety zaburzenie to prowadzi do niedoborów składników żywieniowych, a tym samym niedożywienia organizmu.
Wśród objawów ortoreksji wskazuje się m.in. na:
Ortoreksja, choć spowodowana dbałością o zdrowie, może w istocie prowadzić do jego pogorszenia. Osobie chorej brakuje przede wszystkim składników odżywczych niezbędnych dla zdrowia, zaś nadmierne zaaferowanie jedzeniem skutkuje wycofaniem społecznym oraz problemami w relacjach z innymi ludźmi.
W kwestii leczenia ortoreksji także niezbędne są konsultacje z psychologiem lub psychiatrą oraz opieka dietetyka, który uzupełni brakujące składniki odżywcze. Z takimi specjalistami można skonsultować się poprzez platformę haloDoctor.pl i umówić na rozmowę jeszcze tego samego dnia.
Choć nie zostały poznane wszystkie przyczyny zaburzeń odżywiania, to pewne czynniki mogą sprawić, że ryzyko zachorowania będzie w sposób znaczący zmniejszone. Istotne jest przede wszystkim zbudowanie w młodej osobie poczucia własnej wartości oraz tego, że nie wynika ono z wyglądu ciała, a raczej z tego, co taka osoba sobą reprezentuje.
Kolejnym czynnikiem jest wpojenie racjonalnych i zdrowych nawyków żywieniowych. Dziecko lub nastolatek mający w swoim otoczeniu osoby restrykcyjnie odchudzające się oraz bardzo niezadowolone ze swojego wyglądu, mogą podświadomie przejąć na siebie takie nawyki, co zwiększy ryzyko chorób na tym tle.
Zaburzenia odżywiania to jak widać bardzo poważny problem, dotykający dużą część populacji. Nie można ich więc ignorować i jeśli wśród bliskich dostrzega się jakiekolwiek niepokojące symptomy, należy jak najszybciej zachęcić taką osobę do skorzystania z pomocy medycznej.
Serwis HaloDoctor ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny i w żadnym wypadku nie zastępuje konsultacji medycznej. W celu dokładnej diagnozy zalecany jest kontakt z lekarzem. Jeśli jesteś chory, potrzebujesz konsultacji lekarskiej, e‑Recepty lub zwolnienia lekarskiego umów wizytę teraz. Nasi lekarze są do Twojej dyspozycji 24 godziny na dobę!